Hesperian Health Guides
Bölüm 8: Sivrisineklerden kaynaklanan sağlık sorunları
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 8: Sivrisineklerden kaynaklanan sağlık sorunları
Sivrisinekler sıtma, deng humması ve sarı humma gibi ciddi hastalıkları taşıyabilir. Bu hastalıklar kolayca bir insandan diğerine yayılır. Sivrisinekler hareket etmeyen, akmayan “durgun su”da ürerler. Sivrisineklerle hastalık yayılmasını önlemek için:
- Isırılma riskini azaltın. Pencere teli, sivrisinek kovucular, mümkün olduğunca vücudu örten giysiler, cibinlik kullanın.
- Tedaviyle hastalık yayılmasını kontrol edin. Ücretini ödeyip ödeyemediklerine bakılmaksızın hastaların hemen tedaviye erişmelerini sağlayın.
- Sivrisinek üreme alanlarını yok edin. Çeşme, sarnıç, su tankı, havuz, su kapları gibi evdeki ve kamu alanındaki su kaynaklarının üstünü örtün. Kuyular, çeşmeler ve tahliye kanalları için iyi akım sağlayın.
- Özenli toprak ve su yönetimi ile yeni üreme alanlarını engelleyin.
Çok sayıda ağacın kesilmesi, baraj yapılması, nehir yatağının değiştirilmesi ya da geniş alanlardan bitkilerin sökülmesi gibi arazi kullanımının hızla değiştiği durumlar sivrisineklerin üremesine uygun şartlar yaratabilir.
Savaşlar, kitlesel yer değiştirmeler ve doğal afetler gibi insanların sıradan önleyici tedbirleri bile almakta zorlandıkları acil durumlarda sivrisineklerin taşıdığı hastalıklar daha da kolay yayılır.
Trans-Amazon Otobanı’nda Sıtma
Brezilya hükümeti sıtmanın önlenmesi ve tedavisi için ülkedeki topluluklarla işbirliği içinde yıllarca çalışarak sıtmayı yok etti. Ancak zamanla arazi kullanımındaki değişikliklerin ve sağlık hizmetlerinin azalmasının bir sonucu olarak sıtma geri dönmeye başladı.
1970’de hükümet yağmur ormanı içinden geçen Trans-Amazon Otobanı denilen yeni bir yol yapmaya başladı. Brezilya’nın en yoksul ve en kalabalık yerlerinden insanları göç ettirerek yol kenarında yaptırdığı evlere ve kurduğu çiftliklere yerleştirdi. Yol yapımı yağmur ormanından milyonlarca ağacın yok edilmesi ve çok geniş bir alanın çıplak kalmasıyla sonlandı. Kanallarda ve havuzlarda toplanan sular ortamı sivrisineklerin üremesine uygun hale getirdi. Yolun geçtiği alanda normalde sivrisinekleri yiyen hayvanlar ve kuşlar öldürüldü ya da kaçırıldı. Yol inşaatında çalışan ya da yerleşmeye gelen insanlara hizmet sunacak sağlık kuruluşu ve sağlık çalışanı sayısı da çok yetersizdi.
Yol nereye gittiyse, sıtma onu izledi. Yol inşaatında çalışanların ve yol tamamlandığında çevresine yerleşenlerin çoğu sıtmaya yakalandı, çok sayıda insan öldü. Yeni yerleşenler toprağın tarım yapacak kadar verimli olmaması ve yağmurların yolu tahrip ederek ulaşımı zorlaştırması nedeniyle çok sıkıntı çekti. Yoksulluk ve izolasyon sağlık sorunlarını daha da ağırlaştırdı. Bir kez daha, sıtma tüm ülkedeki bir numaralı ölüm nedeni haline geldi.
