Hesperian Health Guides
Sarı humma
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 8: Sivrisineklerden kaynaklanan sağlık sorunları > Sarı humma
Sarı humma Güney Amerika’nın bazı yerlerinde sivrisineklerce taşınan bir hastalıktır. Sarı hummanın farklı yollarla yayılan iki türü vardır:
Orman sarı humması önce enfekte sivrisineklerden maymunlara, sonra da gersingeri maymunlardan sivrisineklere geçer. Hastalık insanlara maymunlardan mikrobu alan sivrisineklerin ısırmasıyla bulaşır. Orman sarı humması ender görülür ve çoğunlukla tropikal yağmur ormanlarında çalışan insanları etkiler.
Şehir sarı humması sarı humma salgınlarının çoğunun nedenidir. Sıtma ve deng humması gibi, şehir sarı humması da sivrisineklerin enfekte bir kişinin kanını emip hastalığı ısırdığı başka kişilere geçirmesiyle bulaşır.
Şehir sarı hummasını, deng hummasını yayan siyah sivrisinekler bulaştırır. Sırtlarında ve bacaklarında beyaz benekler vardır. Bu sivrisinekler şehir, kasaba ve köylerde durgun suda yaşar ve ürerler.
Belirtiler
Sarı humma ateş, titreme, kas ağrısı (özellikle sırtta), baş ağrısı, iştah kaybı, bulantı ve kusma, yüksek ateşle birlikte nabızda yavaşlama yapar. Hastaların çoğunda 3 ya da 4 gün sonra belirtiler kaybolur.
Ama yaklaşık 7 hastadan 1’inde, ateş ilk belirtiler kaybolduktan 24 saat sonra tekrarlar. Sarılık, karın ağrısı ve kusmayı ağızdan, burundan, gözlerden ve mideden kanamalar izleyebilir. 10 - 14 gün içinde ölüm görülebilmekle birlikte, sarı hummanın ikinci turuna yakalananların yarısı sağlık açısından geriye ciddi bir sorun kalmadan iyileşir.
 |
| Sarı hummayı önlemek için, sivrisineklerin üreyebilecekleri yerleri ortadan kaldırın, su kaplarını kapalı tutun. |
Tedavi
Sarı humma için en iyi tedavi yatak istirahati ve bol sıvı almaktır. Hastaların çoğu zaman içinde tamamen iyileşir ve hastalığa direnç geliştirir. Az sayıda insan ilk hastalıklarından tamamen kurtulmadan hastalığa tekrar yakalanır. Ancak onlar da genellikle iyileşir.
Önleme
Sıtma ve deng humması gibi, sarı hummayı önlemenin de en iyi yolu sivrisinek ısırmalarından kaçınmak ve toplumda sivrisinekleri kontrol altında tutmaktır. Aşılama, sarı hummayı önlemenin tek güvenli yoludur, ancak bulunmayabilir, bulunsa da pahalı olabilir.