Hesperian Health Guides
Orman koruma bölgeleri
Bazı topluluklar orman koruma bölgesindeki kaynaklara erişimlerini bu kaynakları birlikte yönetmek için hükümetle ve diğer yerel topluluklarla anlaşmalar yaparak sürdürmek isterler. Buna ‘ortak yönetim düzeni’ denir.
Ortak yönetimler insanların ormanı ve ürünlerini geleneksel ve sürdürülebilir biçimde kullanmalarına imkan verir. Orman koruma bölgelerini yöneten topluluklar diğer toplulukları ormanı korumanın önemi hakkında eğitebilirler.
Ormanlar hem insanları hem de ağaçları güçlendiriyor
Brazilya’daki Amazon yağmur ormanlarında kerestecilik şirketleri, sığır otlatıcıları ve ormanı keserek para kazanan diğer insanlarla ormanda tarım, kauçuk üretimi ve el zanaatları yaparak yaşayanlar arasında sık sık çatışma çıkar. Yağmur ormanları büyük ölçüde tahrip edildikten sonra, işçiler ve yerliler hükümeti “doğal hayat rezerveleri” (sınırlı kullanıma açık geniş orman koruma alanları) kurma konusunda ikna ettiler.
Ne yazık ki, ormanda yıllarca yaşayan insanlara bile “doğal hayat rezerveleri”ni kullanma hakkı tanınmadı. Korumak için onca mücadele verdikleri orman artık onların geçimlerini sağlayamayacaktı.
Tapajos Orman Koruma Bölgesi’ndeki insanlar geleneksel olarak hayatlarını tarım, avcılık ve orman ürünlerinden yaptıkları araçları kullanarak kazanırlar. Ama ilaç, alet-edavat, yakıt, elektrik ve diğer şeyleri satın almaları için paraya da ihtiyaçları olur. Az bir mali yardımla, Caboclo Atölyesi adını verdikleri bir marangoz atölyesi kurdular (Caboclo, soy olarak yerli, Afrikalı ve Avrupalı karışımı demektir). Sadece tarım için açılan arazideki ağaçları kullanarak, yerel pazarlarda ve Brezilya’daki dükkanlarda satılan mobilyalar ürettiler.
İyi gelir elde etmeleri daha fazla ağaç ürünü yapıp daha fazla kazanmayı gündem getirdi. Ancak bir “orman envanteri” ve Çevre Bakanlığı’nca onaylanan “sürdürülebilir yönetim planı” olmadıkça ağaç kesme yetkileri yoktu.
Hükümetin bu isteklerini yerine getirmek için, ormanda ne kadar ağaç olduğu ve her yıl ne kadar yeni ağaç yetiştiği konusunda bilgi toplamaları gerekiyordu. Hükümet birçoğu okuma yazma dahi bilmeyen köylülerin bu işi yapabileceğine inanmadı. Ama köylüler gerçek birer orman uzmanıydılar. Yıllardır çevre konusunda araştırma yapan bilim adamlarına rehberlik yapıyor, onları bitkiler ve hayvanlar konusunda bilgilendiriyorlardı. Bu defa bilim adamları onlara ağaç yetişmesini ölçen basit bir aleti kullanmayı ve her yıl ne kadar ağaç yetiştiğini hesaplamayı öğrettiler. Köylüler kullanacakları ağaç miktarını bir yıl içinde yetişecek ağaç miktarıyla sınırlamak amacıyla kasap tahtası ve iskemle gibi ufak ama değerli şeyler üretmek için bir plan yaptılar.
Çevre Bakanlığı onların planını kabul etti ve şimdi Caboclo Atölyesi orman kaynaklarına zarar vermeden geçimlerini sağlamalarına imkan veriyor.
Caboclo Atölyesi’nin orman sakinleri bilim adamlarının, iktisatçıların ve kalkınma çalışanlarının yıllardır gerçekleştirmeye çalıştıkları bir işi başardılar: hem halk hem de ormanı için sürdürülebilir bir orman yönetim planı yapmak.