Hesperian Health Guides
Ormanlar ve geçim
Bazen insanların yeni tarım alanları açmak ya da yakacak ve kullanacak odun elde etmek için ağaçları kesmekten başka seçeneği kalmaz. Orman kıyımının suçu nadiren maden ya da petrol aramak veya kereste elde etmek için devasa miktarlarda ağaç kesen sanayicilere atılır.
İnsanların günlük ihtiyaçları karşılandığında çevre de dahil olmak üzere gelecek hakkında daha iyi düşünme fırsatları olacaktır. Ormanda yaşayan ve ormana itina gösteren insanlar ormana önemli bir hasar vermeden geçimlerini sağlamanın birçok yolu olduğunu bilirler. Ormansızlaştırma çoğu kez sanayinin ihtiyaçları ve yoksulluğun baskısı sonucunda ortaya çıkar.
| Ormansızlaştırma yoksulluğa, yoksulluk ormansızlaştırmaya yol açar. |
İçindekiler
Ormanda tarım
Birçok yerde çiftçiler ormanın belli bir kısmını tarım için açarlar ama çevresindeki ormana dokunmazlar. Yabancı bitkiler çoğaldığı zaman orayı bırakıp yanındaki ormanı açarak tarıma devam ederler. Bırakılan arazide orman yeniden gelişerek toprağı eski haline döndürür. Buna bazen “kes ve yak,” ya da “tarla açma” derler.
Tarla açma binlerce yıldır yapılıyordu. Ancak kalabalıklar arttıkça ve yeni alanlara yerleştikçe, o yöntemle tarım yapılabilecek orman miktarı azaldı. Tarla açma sürdürülemez hale geldi, hem çiftçi için hem de orman için. Orman alanlarında tarım yapan toplumlar sürdürülebilir tarım yöntemlerini kullanırlarsa hem daha iyi verim alırlar hem de arazileri üzerinde daha uzun süre kalabilirler (bkz Bölüm 15).
Ormanları koruma ve geçim
Hindistan’ın Andra Pradeş eyaletindeki ormanlarda, köylüler ürün yetiştirmek amacıyla ormanın bazı kısımlarını kestiler. Ancak tarlalarında doğru dürüst bir şeyin yetişmediği aylarda çok sayıda insanın geçimi ormanlarda yetişen şeylere bağlıdır. Bazı köylüler ağaç satıp yakacak alırken diğerleri ağacı satmak, eşya ve alet yapmak için kullanır. Köylülerin orman kaynaklarını kullanma biçimi “toplum orman komiteleri”nin iznine tabidir.
Orman komiteleri bazı alanların fazla kullanıma bağlı olarak tahrip olduğunu görünce, alınabilecek odun miktarını azaltmak için yeni kurallar koydu. Kurallar çok katıydı, bu nedenle çok sayıda insanın geçimi zora girdi. Ağaç satıp yakacak alan ya da ağaçtan eşya yapıp satan insanlar bu gelirden mahrum oldular. Gıda sıkıntısı olan aylar süresince bu aileler sıkıntı çektiler.
Orman komitelerinin üyeleri bu toplumdan kişilerdi, bu nedenle hem ormanın korunmasını hem de kimsenin aç kalmamasını sağlayacak bir çözüm bulmak istiyorlardı. Çok sayıda toplantıdan sonra, bir karara vardılar. Orman komiteleri yeni orman kurallarını değiştirmek yerine, su hareketini yavaşlatmak ve erozyonu önlemek için teraslar inşa ederek tarım arazisinin ıslahına yardım edecekti. Bu toprağı daha da zenginleştirecek, bitkilere daha çok su sağlayacak, böylece çiftlikler daha çok üreterek ormanı tehlikeye atmadan herkes için daha çok gıda sağlanabilecekti.
 |
| Dikkatlice yönetilen ekoturizm ormanları korur. |
Ecotourism
Ekoturizm, bir yerin doğal güzelliğini görmek ya da orada yaşayan bitkiler ve hayvanlar hakkında bilgi sahibi olmak için gelen ziyaretçilerden para kazanmanın bir yoludur. Bazı ekoturizm projeleri insanlara sadece doğal güzellikleri sunmayı amaçlar. Diğerleri halkla birlikte yaşamak suretiyle çevrenin korunması hakkında bilgilendirir. Ayrıca, turistleri çevre koruma projelerinde aktif olarak çalışmaya davet eden projeler de vardır.
Ekoturizm ormanda yaşayan topluluklar için iyi bir para kazanma yoludur. Ancak bir projeyi başlatmak ve sürdürmek pahalı olabilir, dikkatli bir planlama gerektirir. Turistlerin gıdaya, konfora, kalacak yere, rehberlere, kültürel farklılıkları aşabilmek için bol anlayışa ve sabra ihtiyaçları vardır. Kaza geçirebilecekleri, tıbbi yardıma gerek duyabilecekleri hesaba katılmalıdır. Turist çekmek için dergilerde ya da internette reklam yapmak, broşürler bastırmak ve diğer tanıtım işlerini yapmak gerekir.
Ekoturizm projeleri özenle yönetilerek getirdiği paranın dışarıdan firmalara ya da birkaç yerel aileye değil tüm toplumun yararına olması sağlanmalıdır. Başarılı ekoturizm projelerinde çevreye daha az hasar vermek ve toplum üzerinde daha az baskı oluşturmak amacıyla turist sayısında kısıtlamaya gidilir.
Kereste dışındaki orman ürünleri
Kereste dışındaki orman ürünleri ormana zarar vermeden toplanıp satılabilecek odun dışında her şeyi kapsar. Kabuklu yemişler, meyveler, tıbbi bitkiler ve lifler bu gruba dahildir. Kereste dışındaki orman ürünlerini satmakta başarılı olan topluluklar şu ilkeleri uygulamayı önemli bulmaktadırlar:
- Ürünü kimin toplayıp satabileceği ve sürdürülebilir biçimde en iyi toplamanın nasıl yapılabileceği konusunda net kurallar koyun. Bir üründe başarı kazanıldığında, o ürün aşırı toplama tehdidi altına girer. Ürünü aldığınız bitki ya da ağacın yetişmesini ve çoğalmasını engelleyecek kadar fazla ürün toplamayın.
- Ürün için bir pazar bulun ya da oluşturun. Satılmayacak ya da kullanılmayacaksa üretmenin anlamı olmaz.
Ormandan ilaç toplama
Hindistan’da Bengal Körfezi yakınında, insanlar hastalandıklarında geleneksel şifacılara giderler. Bu şifacılar ilaçlarını ormandan toplanan bitkilerden yaparlar. Bir gün, sivil toplum örgütlerinden bazı insanlar tıbbi bitkileri toplayıp şehirde satarak para kazanıp insanlara yardım için köye geldiler. Bu ilaçları satmak için örgütleri kullanarak, ağaçları kesmeden ormandan hayatlarını kazanmanın yolunu gösterdiler.
Köylüler yeni bir para kazanma yolu buldukları için çok memnun oldular, çok sayıda insan tıbbi bitki toplamaya ve satmaya başladı. Ancak şifacılara bitkiye zarar vermeden nasıl toplayacaklarını sormamışlardı, ne kadar topladıklarına da hiç dikkat etmiyorlardı.
Daha çok para kazanmanın heyecanıyla, bazı köylüler ağaçlara zarar verdiler. Bazı insanlar köklerinden biraz toplamak için ağacın etrafını kazmak yerine ağacı tamamen kestiler. Çok geçmeden, tıbbi bitkilerin büyük kısmı ormandan kayboldu. Geleneksel şifacılar tedavi için ilaç bulamaz oldular. Köylüler hastalandıklarında eczanelerden ilaç satın almak için çok para harcamak zorunda kaldılar. Sonunda, bitkileri gelecek için korumadan toplamaları hem insanların hem de ormanın sağlığını zora soktu.