Hesperian Health Guides
Orman çatışmaları
Sosyodrama
Sosyodrama insanların çatışmalar ve bu çatışmaların nedenleri hakkında düşünmesine yardımcı olmak amacıyla tiyatronun kullanıldığı bir yöntemdir. Ayrıca sosyodramalar eylem ve değişim seçeneklerinin araştırılması konusunda da yardımcı olur (Sosyodramalar ve rol yapma hakkında daha fazla bilgi için bkz Tiyatro).
- 5 kişilik gruplara ayrılın ve her gruba orman kaynaklarının kullanımı sırasında çatışmaya yol açabilecek bir durumun kısa özetini verin. İnsanlar için inandırıcı olacak sahneler hazırlayın. Katılımcıları kızıdıracak ya da utandıracak yerel durumları içeren olaylardan kaçının. Oyuncular rollerini yaparken basit birkaç sahne kıyafeti giyerseler oyunlar daha gerçekçi olur.
- Tüm gruplardan 5 dakikalık bir sosyodrama hazırlamaları için 15-20 dakika harcamalarını isteyin. Herkesi bir rol alması için teşvik edin. Gruplar oyunlarını diğer katılımcılara sergilesinler. Her sosyodramanın sonunda, toplumsal çatışmalar hakkında yapılacak tartışmalar çözümler ortaya konmasına kapı aralayabilir. İsterseniz tüm gruplar oyunlarını sunduktan sonra hepsi için birlikte tartışma yapabilirsiniz.
- Neler hissettiniz? Sosyodramalar sunulup tartışmaya geçmeden önce (bkz sf 170), her oyuncuya rolünü oynarken neler hissettiğini sorun. Seyircilere her sosyodramayı seyrederken neler hissettiklerini, oyuncuların onlara çatışma konusunda neler hissettirdiklerini sorun
Kolaylaştırıcı toplumdaki çatışmaların bilincinde olmalı ve değişik toplum üyelerinin tartışmaya vereceği tepki biçimlerine duyarlı olmalıdır. Sosyodramalar sırasında, insanların konuşmaktan çekinmeyeceği güvenli ve açık bir çerçeve oluşturmaya özen gösterin.Aşağıdaki hikayelerden bazılarını seçerek orman çatışmalarını gösteren sosyodramalar oluşturun. Ya da toplumunuzdaki gerçek çatışmalara dayanan sosydramalar hazırlayın.
Sahne 1. Karakterler: sığırı olan bir adam, bitkisel ilaç toplayıcıları, köy toplantısına katılanlar.
Köyünden yıllarca ayrı kalan bir adam 10 baş sığırla dönüyor ve onları ormanda otlatmaya başlıyor. İlaç ve saz toplamak için ormana giden diğer köylüler, sığırların toplayacakları şeylerin çoğunu yediğini fark ediyorlar. Sorunu tartışmak için bir toplantı yapma çağrısında bulunuyorlar. Sığırların sahibi ne kadar yerlerse yesinler sığırlarını otlatma hakkı olduğunda ısrar ediyor. Diğerleri bu görüşe katılmıyor Sonra neler oluyor?
Sahne 2. Karakterler: ağaçları kesen genç adamlar; hükümet görevlileri; odun toplayan kadınlar.
Genç adamlar topluma ait arazideki ormandan izinsiz olarak ağaçları kesip yerel hükümet çalışanlarına satıyorlar, onlar da tomrukları traktörle alıp götürüyorlar. Bir kadın her zaman ağaç topladığı yere gittiğinde genç erkeklerin ağaçları kestiğini görüyor. Onlardan biri kendi oğludur. Köye dönerek diğer gençlerin annelerine durumu anlatıyor. Ertesi gün, başka bir kadın genç erkeklere ağaçları kesmemeleri gerektiğini söylemek için ormana gidiyor. Birinci kadının oğlu bebeğine ve çocuğuna ilaç almak için ağaçları satmak zorunda olduğunu söylüyor. Sonra neler oluyor?
Sahne 3. Karakterler: baltaları ve öküzleri olan kişiler; traktörleri ve testereleri olan hükümet görevlileri, köy konseyi yetkilileri.
Nesiller boyu, halk ağaçları baltayla kesip özküzlerle taşıdı. Şimdi, yerel yönetimin görevlileri gelip testerelerle ağaçları kesiyorlar ve orman devletin malıdır diyorlar. Bir gün hükümetin adamları buldozerler ve ağır ekipmanla geliyor. Ormandaki en büyük ağaçları kestikten sonra taşyabilmek için yol yapmak istiyorlar. Halktan bir grup onlara karşı çıkmak için ormana gidiyor. Sonra neler oluyor?
- Her sosyodramayı tartışın
Her sosyodramayı tartışın Aktörlerden sahne elbiselerini odanın kapısı önündeki torbaya bırakıp gruba geri dönmelerini isteyin. Sonra tüm gruba şu konularda yardımcı olacak soruları sorun:
Tartışma aşırı derecede anlaşmazlığa yol açıyorsa herkesi bir araya getiren bir biçimde sonlandırmak önemlidir. Birlikte bir şarkı söylemek ya da başka bir ortak aktivite yapmak insanların daha iyi duygularla ayrılmasına yardım edebilir.
- sosyodramada ne olduğunu anlatma,
- çatışmaya yol açan eylemleri belirleme,
- çatışmanın kök nedenleri olan değişik ihtiyaçları belirleme,
- çatışmaya uzun süreli çözümler getirecek yollar önerme.
Her sosyodramada bu süreci tekrarlayın. Kolaylaştırıcı önemli fikirleri bir tahtaya ya da büyük bir kağıda yazabilir.
| S: Çatışmaya ne yol açtı? |
C: Bir adam sığır yetiştirmek istedi ama ormanı da tahrip etti. |
|
S: Adam neden ormanda sığır otlatma hakkı olduğunu düşündü? |
C: Ormanı kimin ve ne amaçla kullanacağı konusunda bir kural yoktu. |
| S: Orman tahribatı toplumu nasıl etkiledi? | C: İlaç ve saz kalmadı. |
| S: Çatışmaya yol açan ihtiyaçlar neler? | C: Orman ürünlerine sahip olma ve sığır otlatma ihtiyacı. |
|
S: Her iki ihtiyacı da karşılamanın bir yolu yok mu?  |
C: Sığırlar halkın ihtiyacı olmayan bitkilerin bulunduğu yerlerde yayılmalı.
C: Sığır sahibi bir çit yapmalı.
C: Sığır sahibi sığır otlatma hakkı karşılığında orman ürünlerini toplama hakkından feragat etmeli, ihtiyacı olduğunda orman ürünlerini satın almalı. |
| Tartışma aşırı derecede anlaşmazlığa yol açıyorsa herkesi bir araya getiren bir biçimde sonlandırmak önemlidir. Birlikte bir şarkı söylemek ya da başka bir ortak aktivite yapmak insanların daha iyi duygularla ayrılmasına yardım edebilir. | |