Hesperian Health Guides
Bölüm 15: Sürdürülebilir tarım
Sürdürülebilir tarım uzun dönemde insanların ve toprağın sağlığını gözeten tarım demektir. Sürdürülebilir yöntemleri kullanan çiftçiler ailelerinin ve toplumlarının gıda ihtiyaçlarını karşılarken suyu korurlar, toprağı geliştirirler ve tohumları gelecek için saklarlar.
Gıdaların çoğu topraktan gelir. Ancak çok sayıda insanın sağlıklı gıda ihtiyacını karşılamak için toprağı yetersizidir, hatta hiç toprağı yoktur. Sürdürülebilir tarım, ortaklaşa gıda pazarlama, ve gıdanın hakkaniyetli dağıtımı bu zorlukların bazılarının üstesinden gelmeye yardımcı olur.
Çiftçiler toprağın bakıcılarıdır ve bu işte ustalaşmışlardır. Çiftçiler sürdürülebilir tarım yöntemlerini geliştirir ve bunları toplumlarının ihtiyaçlarına ve işledikleri toprağın şartlarına göre değiştirir ya da uyarlarlar. Şehirler kasabalarda ya da nesillerdir ekilip-biçilen yerlerde sürdürülebilir tarım yapmak, açlık, göç, değerli toprağın kaybı ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi sorunların çözülmesine katkıda bulunur.
Sürdürülebilir tarım yöntemleri sadece çiftçilerin işine yaramaz. Bunlar evde bitki yetiştirenler, sağlık ve kalkınma çalışanları ve beslenmeyi iyileştirme, gıda güvenliği ve toplum sağlığı için bir toplum bahçesi ya da şehir çiftliği kurmak isteyen herkes için de çok değerlidir.
Juan, Pedro ve Mitch Fırtınası
Juan’ın dedesi bir zamanlar Honduras’ta yaşadıkları vadide türlü türlü gıda yetiştirirdi. Bir meyve şirketi arazisini satın alınca o da tepelere doğru göç etti. Orada Juan’ın babası olan oğlu Aurelio’ya yamaçtaki ağaçları nasıl keseceğini ve kökleri nasıl yakacağını öğretti. Her hasattan sonra, mısır saplarını yakıp kül ederek toprağın gübrelenmesini sağlıyorlardı.
Aurelio da Juan’a aynı yolla çiftçilik yapmayı öğretti. Juan delikanlılık çağına ulaştığında toprak yorulmuş, hasatta kaldırılan ürün azalmıştı. Çevresindeki toprağı diğer çiftçiler, meyve şirketleri ve sığır otlatıcıları sahiplendikleri için Juan yeni tarla da açamıyordu.
Juan yamaçtaki tüm ağaçları kesti ve olabildiğince çok mısır, fasulye ve sebze ekti. Ancak mısır sadece bir koçan verdi, fasulyeleri de böcekler tahrip etti. Komşularının birçoğu gibi Juan da ürünlerin iyi yetişmesi için kimyasal gübre, böcekleri öldürmek içinse pestisid satın aldı. Toprağın verdikleri ailesini zor geçindirdiği için bunlara para bulmak çok zor oldu.
Büyük bir fırtına sırasında 4 gün yağan şiddetli yağmur ve esen güçlü rüzgarın etkisiyle yamaçlar çamur ırmağı haline dönüştü, evler toprakla birlikte kaydı. Juan’ın ürünleri tahrip olmuştu. Toprağı akıp gitmiş, geride taştan başka bir şey kalmamıştı. Çiftliği mahvolmuştu, her şeye yeniden başlamak zorundaydı.
Juan’ın komşusu Pedro fırtınayı daha ucuz atlattı. Pedro mısır, fasulye ve sebzeyi meyve veren, gölge yapan ve hayvanları için yiyecek sağlayan ağaçların arasında yetiştiriyordu. Pedro mısır ve fasulye saplarını yakmıyor, hasattan sonra keserek toprağın yüzünde bırakıyordu.
Pedro tarlasındaki toprağın akıp gitmemesi için kaktüs ve diğer bitkilerden canlı bir duvar yapmıştı. Fırtınadan sonra, ağaç kökleri toprağın çoğunu yerinde tutmuş, geri kalanı da canlı duvarlar toplamıştı.
Pedro “farklı bitkiler birbirine yardım ederek toprağı zenginleştirirler” diyor. “Burada fırtına olduğunu bile anlayamazsınız. Su daha iyi emilir çünkü benim toprağım orman toprağı gibidir”.
Pedro’nun yardımıyla, Juan tarlalarını yenilemeye başladı. İlk işi toprağın verimini düzeltmek için yeşil gübre olarak fasulye dikmek oldu. Ayrıca canlı duvarlar ve çeşitli ağaçlar da dikti. Bir süre sonra diğer komşular da bu yöntemleri denemeye başladılar. Juan ve çevredeki öteki çiftçiler bu sürdürülebilir tarım yöntemlerinin ailelerine gelecekteki fırtınalarda yardımcı olacağı ümidini taşıyorlar.
Genç bitkilerinin ve ağaçlarının yetiştiğini gördükçe, Juan gelecek yıllarda bu küçük toprak parçasını kullanarak torunlarını yetiştirecek çocuklarını hayal ediyor.