Hesperian Health Guides
Kontur bariyerleri
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 15: Sürdürülebilir tarım > Kontur bariyerleri
Yamaç bir yeri aynı seviyede kalarak bir baştan diğer başa yürümek isterseniz, yamacın kontur çizgisini izlersiniz. Konturları izleyen, duvar, toprak yığını, ot ya da çalı kümesi veya hendekler gibi bariyerler toprağın rüzgar ve yağmurla erozyona uğramasını önlemek için yapılırlar. Ayrıca suyun yamaç aşağı hareketini yavaşlatıp toprağın üzerinde yayılarak ve emilmesine yardım ederler. Tarlaları yamacın eğimi boyunca değil de kontur çizgilerine paralel olarak sürmek yüzey akıntılarını azaltarak suyu ürünlerinize doğru yönlendirir. A- biçimli düzeç adı verilen bir alet arazinizdeki kontur çizgilerini bulmanıza ve kontur bariyerleri yapmanıza yardım eder.
İçindekiler
A-biçimli düzeç yapımı
A-biçimli düzeç eş yükselti bulmaya yarayan bir alettir.
- Bacakları yapmak için 2 metre uzunluğunda ve 2 cm kalınlığında w tane sağlam sırık ayrıca bağlama çubuğu için 1 metre uzunluğunda bir tane daha sırık.
- İki çıtadan geçip hafifice dışarı çıkacak uzunlukta 3 tane çivi.
- Ağırılılık olarak kullanılmak üzere yarım kılo ağırlığında kapaklı bir şişe ya da bır taş.
- Bir ucu düğümlenmış 2 metre uzunluğunda ip.
- Kalem ya da dolma kalem, çekiç ya da taş, büyük bıçak ya da testere ve mezura.
- İki 2 bacağı üçgen biçimınde birbirine bağlayın. Birbirine çivilerseniz çivinin başını daha sonra kullanmak için dışarıda bırakın.
- Bağlantı çubuğunu bacaklara bağlayın.
- Ağırlığı (şişe ya da taş) ipe asın. İpin diğer ucunu ağırlık bağlantı çubuğunun 2 cm altına kadar uzanacak biçimde çivinin başına bağlayınç. Şişe plastikse su, kum ya da toprakla doldurun ve kapağını kaptın. Ucunda ağırlık sılı ipe pandül denır.
Merkezini bularak A-biçimli düzeci hazır hale getirme
- A-biçimli düzeci düz bir yere koyun. Bacakların durduğu yeri işaretleyin. Pandülün serbestçe salındığından emin olun. İpin hareketi durunca bağlama çubuğuna değdiği yeri işaretleyin.
- A-biçimli düzeci 1. bacak 2.nin, 2. bacak da 1.nin olduğu yere gelecek biçimde döndürün. İpin enine bağlantı üzerine denk geldiği yeri işaretleyin. Böylece enine bağlantı üzerinde 2 tane işaret olacaktır.
- İpi 2 işaret arasında gerin ve ortasını bulmak için ipi ikiye katlayın.Buraya üçüncü bir işaret koyun.
- A-biçimli düzecı çekül çizgisinin enine bağlantıdaki merkez çizgisinin tam üzerine geldiği düz bir yere kurun. Çekül çizgisi enine bağlantıdaki merkez çizgisinin tam üzerine geldiği zaman A-biçimli düzecin iki bacağı aynı seviyededir (aynı yükseltide). A-biçimli düzeci döndürüp bacakları birbirinin yerine koyarak çekülün merkez işaretinin üzerinde olup olmadığına bakın. Değilse, anlattığımız işlemleri çekül merkez işaretinin üzerine gelene kadar tekrarlayın.
Bariyerleri nerelere yapacağınıza karar verin
A-biçimli düzeci yaptıktan sonra, bariyerlerinizi yamaç üzerine hangi sıklıkta yerleştireceğinize kabaca karar verin. İlk bariyeriniz yukarıdaki tarlalardan gelecek suyu durdurmak için tarlanızın en yukarı kısmına yakın olmalıdır. Diğer bariyerlerin yerleri eğime bağlıdır. Eğim dikse, bariyerlerin arası yaklaşık 10 metre olmalıdır. Orta derece eğimli yerlerde aralıklar 15 metre, kolay eğimlerde ise 20 metre olabilir. Çok dik bir yamaçta çalışıyorsanız, hendekler açmak yerine ağaçlar için münferit teraslar yapmak ya da dikim çukurları açmak daha iyi sonuç verir
Toprağı da hesaba katın. Killi toprak suyu kolayca emmez, bu nedenle bariyerler birbirine yakın olmalıdır. Toprak kumluysa ya da çok organik madde içeriyorsa suyu kolayca emeceği için bariyerler epeyce aralıklı olabilir. Bariyerler arasında ne kadar mesafe istediğinize karar verdiğinizde, yere çaktığınız kazıklarla işaretleme yapın.
Kontur çizgilerinin işaretlenmesi
Kontur bariyerleri yapmaya hazırlanmadaki bir diğer adım kontur çizgilerini belirlemektir.
- Yamacın tepesinde, ilk bariyerin olmasını istediğiniz yere, A-biçimli düzeci yamaç eğrisine dik olacak biçimde yerleştirin. A- biçimli düzecin bir bacağını kontur çizgisinin başlamasını istediğiniz yere koyun. Diğer bacağını ise çekül doğrultusu merkez işaretinin üzerine gelene kadar hareket ettirin. Çekül doğrusu merkez işaretinin üzerinde olduğunda A-biçimli düzecin bacaklarının olduğu yer konturdur.
- A-biçimli düzecin ikinci bacağının hemen öte yanına bir kazık çakın.
- A-biçimli düzeci döndürerek yamaçta yer alan bir sonraki seviyeyi bulun ve ilk adımı tekrarlayın. Her 2 metrede bir kazık çakarak işlemleri tarlanın ya da yamacın sonuna kadar sürdürün.
- Bir sonraki bariyeri yapmak istediğiniz yere gidin (10-20 metre aşağıda) ve işlemi tekrarlayın.
- Her kontur çizgisini işaretlemeyi bitirdiğinizde her çizginin bir ucundan kazıkların oluşturduğu çizgilere bakın. Her bir kontur çizgisinin düzgün bir eğri oluşturup oluşturmadığına dikkat edin. Düzgün bir eğiri oluşturmak için bazı kazıkların yerini değiştirmeniz gerekebilir.
Kazıklarla işaretlenmiş kontur çizgileri |
Kontur bariyerleri yapmanın kuralları
Kontur çizgilerini ölçüp işaretledikten sonra toprağınız için hangi bariyerlerin en iyisi olacağına karar verirken şu genel kuralları aklınızda tutun:
- Ağaç ve bitki yetiştirin, var olanları koruyun. Eğim çok dikse, orada mevcut olan ya da sizin diktiğiniz ağaçlar toprağın kaymasını engelleyecektir. Kökleri güçlü olan otlar ve bitkiler de toprağın ve suyun tutulmasına yardım ederler.
- Suyu yavaşlatın ama durdurmayın. İster yamaçtan aşağıya isterse toprağın içine olsun, suyu hareketli tutmak gerekir. Kötü planlanmış bariyerler su birikintilerine yol açarak sivrisineklerin üremesine, sıtma ve başka hastalıkların yayılmasına neden olabilirler.
- Sorunları ortaya çıkar çıkmaz halledin. Şiddetli fırtınalar hendeklerin çökmesine ya da duvarların yıkılmasına neden olur. Daha fazla erozyonu önlemek için hemen onarım yapın.
- Tepeden başlayın. Su yamaçtan aşağı akar. Tepeden başlarsanız çok sayıda küçük engelle aşağıdaki her şeyi koruyabilirisiniz.
Kontur bariyerlerinin farklı türleri
Yapımı en kolay ve topraklarınız için en işe yarar kontur bariyerini kullanın.
Eşyükselti eğrilerinde yetiştirilen ağaç, çalı, ot ya da diğer bitkilerden oluşturulan canlı engeller suyu ve toprağı tutar. | Suyun aktığı yarıntılar ve erozyona uğrayan alanlara suyun akmasını durdurmayan ama yavaşlatan çalı, kaya ya da saman balyaları yerleştirerek engeller oluşturun. |
30 cm genişliğinde ve en az 25 cm yüksekliğinde taş, toprak, saman balyaları ya da başka malzemeden yapılmış duvarlar suyun yavaşlamasını toprağa emilmesini sağlar. | Hendekler suyun akışını belli bir alana yöneltirler. Suyun toprağa emilmesi için, hendeğin içine her 8-10 metrede bir küçük engeller yapın. |
Ağırlık sepetleri toprağı yakalayan ve tutan hendeğin yanlarına sabitlenen taşla doldurulmuş tel kafeslerdir. | Yağmur hendekleri üst taraflarında bir hendek bulunan küçük toprak bariyerlerdir. Hendeği kazarken çıkan toprak alt tarafa tümsek biçiminde yığılmıştır. Duvarlarının çökmemesi için hendeğin genişliğini deriniliğinin 3 katı olarak ayarlayın. Ağaçlar ya da çalılar sudan yararlanmaları için hendeğe ve yıkılmaması için tümseğe dikilebilir. |