Hesperian Health Guides
Suyu akıllıca kullanmak
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 15: Sürdürülebilir tarım > Suyu akıllıca kullanmak
Her çiftçinin suya ihtiyacı vardır. Kurak bir yerde yaşıyorsanız, suyu korumanın en iyi yolu oranın yerlisi olan ya da sadece yağışlı mevsimde suya ihtiyaç duyan bitkiler yetiştirmektir. Yeşil gübre ve malç suyu toprakta tutmaya yardım eder. Kontur bariyerleri de suyun akıp gitmesini önleyerek suyu korur. Çiftlikte suyu muhafaza etmek için diğer yöntemler şunlardır:
- Damla sulama toprağın üstüne ya da altına yerleştirilen borularla yapılır. Yukarıdan toprak yüzeyine su salmaya göre hem daha az su harcanır hem de toprak daha az zarar görür.
- Gölge yapan ağaçlar dikmek bitkileri ve toprağı güneş altında kurumaktan korur. Bazı ağaçlar derindeki suyu yüzeye çekerek kökü sığ olan bitkilerin kullanmasını sağlar.
- Ürünleri sık olarak dikmek toprağı gölgeleyerek kurumasını önler. Sık dikilmiş bitkiler arasındaki nemi tutar, bu nedenle bitkiler solup gitmez. Bu, yeşil gübre kullanarak ya da aynı tarlaya çeşitli ürünleri birlikte ekip dikerek sağlanabilir.
- Şeritvari ekim (kontur çizgileri boyunca değişik ürünleri bir arada yetiştirme) ürünlerin nemi paylaşmasına yardım eder. Kontur çizgisinin üst tarafına yüzey kaplayıcı bir bitki, alt tarafında da çok az yüzey kaplayan bir bitki ekilir. Su yüzey kaplayan bitkiler tarafında birikir ve alt taraftaki ürünlere doğru süzülür.
- Evin yakınındaki bahçeleri sulamak için yıkama suyunu yeniden kullanmak.
- İnsanlara ve ürünlere daha fazla su sağlamak için su kaptaj alanlarını korumak.
Dikim çukurlarının hazırlanması
Dikim çukurları yağmur suyunu toplayarak en kurak şartlarda bile bitkilerin yetişmesine yardımcı olur. Çeşitli ürünleri aynı çukura dikmek sudan en iyi biçimde yararlanmayı sağlar: Çok su gerektiren ürünler yamacın dibinde iyi yetişir. Daha az su ihtiyacı olanlar yamacın yüksek yerlerinde yaşamlarını sürdürebilirler.
İkinci yıl, aynı çukurlara dikim yapın ya da eskilerin arasında yeni çukurlar açın. Yeni çukurlar açarsanız, yıllar içinde bütün alan verimli kılınacaktır.
Taş duvarlar erozyonu önler ve suyu muhafaza eder
Burkina Faso’nun merkezi platosu düzlük ve hafif engebeli arazilerin karışımından oluşur. Burada yağış daima azdı ancak geçen yıl daha da azaldı ve hem toprak hem de insanlar büyük zarar gördü. Suyu tutmak ve erozyonu önlemek için çiftçiler tarlaların etrafına taştan alçak duvarlar ördüler. Duvarlar su akışını yavaşlatarak toprağa emilmesi için gerekli zamanı sağladı. Ayrıca toprağın rüzgarla ya da suyla erozyona uğramasını önledi, yüksek eğimli yerlerden kopan toprakları da yakaladı.
Çiftçiler büyük dikim çukurları da açtılar. Çukurları kompost ya da gübreyle doldurarak ürünlerini gübrelerdiler ve su tuttular.
Hendekler oluştuğunda insanlar onları taşlarla doldurdular. Hendek doldurulamayacak kadar büyükse, duvarla kapattılar. Aynen tarlada olduğu gibi, taş duvar suyu yavaşlatır ve hendeğin daha da derinleşmesini önler. Zamanla, toprak hendeği doldurabilir.
Bu yöntemleri kullanarak Burkina Faso’daki çiftçiler toprağı zenginleştirdiler ve yağışın az olduğu zamanlarda bile daha fazla ürün kaldırdılar. Gıda bollaşınca insanların sağlığı da düzeldi.