Hesperian Health Guides
Tohumları saklama
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 15: Sürdürülebilir tarım > Tohumları saklama
Çok sayıda çiftçi bitkilerinden bazılarını olgunlaşmaya bırakıp zamanı gelince tohumlarını toplayarak kendi tohumlarını üretirler. Tohumların korunması çiftçilerin istedikleri kalitede bitki yetiştirmelerine imkan verir. Yerel bitki ıslahı ve tohum koruma biyoçeşitliliği koruma ve gıda güvenliğini geliştirme açısından önemlidir. (Bitki ıslahı hakkında daha fazla bilgi için, bkz Bölüm 12.)
İçindekiler
Tohum seçimi
 |
| Kabuğu sert tohumları su dolu bir kaba koyun. Suyun üstünde yüzen tohumlar ürün vermeyecektir. Suya batan tohumları dikebilirsiniz. |
İyi tohumları şu bitkilerden elde edebilirsiniz:
- Haşeresi ve hastalığı olmayan güçlü bitkiler.
- Bölgeye uyum sağlamış bitkiler. Örneğin, belli bir bitkinin yetiştiği soğuk bir bölgede yaşıyorsanız aynı bitkinin sıcak bir bölgede yetişenlerinden tohum alırsanız bu tohumdan çıkacak bitkiler sizin bulunduğunuz soğuk bölgede yaşamayabilirler.
- Büyüklük, tat, kuraklığa dayanıklılık vs. gibi istediğiniz özellikleri olan bitkiler
- Bitkinin değişik çeşitlerinin karışmaması için aynı tip bitkinin değişik çeşitlerinden bir miktar uzakta yetişen bitkiler.
Kendiliğinden yere dökülen tohumları toplamayın. Dökülen tohumları süpürerek uzaklaştırdıktan sonra bitki ya da ağacı sallayarak taze tohumların dökülmesini sağlayın. Topladıktan sonra olabildiğince erken bir zamanda tohumları temizleyin. Çürük ya da hasarlı olanları atın.
Tohumları depolama
|
| Çoğu tohumlar serin, kuru, karanlık yerlerde saklanmalıdır. Saklama ortamında bir miktar hava akımı olmazsa tohumlar çürüyebilirler. |
Bir bitki tohumunun hangi süreyle saklanabileceğini değerlendirmek için, o bitkinin büyümesi için gerekli şartları hatırlayın. Örneğin, soğuk ya da kurak mevsimi olan bölgelerden gelen tohumlar genellikle aylarca ya da yıllarca saklanabilirler çünkü çimlenme için uygun şartlara ihtiyaç duyarlar. Yılın büyük kısmında sıcak ve yağışlı olan yerlerden alınan tohumlar ise herhangi bir vakitte çimlenebildikleri için saklanmaya uygun değildir. Sert kabuklu tohumlar, genellikle, yumuşak kabuklulara göre daha kolay ve daha uzun süre saklanırlar.
Tohumların çimlenmesi
Bazı tohumlar çimlenme için özel işlemlere gerek gösterirler. Bütün tohumların çimlenme için şu ortak ihtiyaçları vardır:
- Su. Tohumlar dikmeden önce bir gece suda bekletin. Sıcak (kaynar değil) su kullanırsanız tohumların taşıdığı bitki hastalıkları ve haşereler ölür.
- Hava. Toprak sıkılaşmış ya da fazla su çekmişse, yeterli hava olmayacağı için tohumlar bitmeyecektir.
- Günışığı. Bazı tohumlar, özellikle yılın değişik zamanlarında hava şartlarının çok farklı olduğu kuzey bölgelerinden gelen tohumlar sadece uygun miktarda ışık bulunduğunda biterler.
- Uygun ısı. Her ürünün bir mevsimi vardır, bu nedenle değişik tohumlar değişik ısılarda ve yılın farklı zamanlarında biterler.
Tohumların ekimi
Dikim için en sık kullanılan 2 yöntem tohumları önce bir fideliğe ya da doğrudan toprağa dikmektir. Kullanacağınız yöntem istediğiniz ürünlere, hava şartlarına ve fidelik için yeriniz olup olmadığına bağlıdır (bkz “Fidanlıkta ağaç yetiştirme”).
Doğrudan dikim
Büyük tohumlar için en iyi yöntem doğrudan dikimdir çünkü bunlar çabuk köklenirler ve aktarım yapılırsa bu kökler kolayca zarar görebilir. Dikimi tohumun büyüklüğünden 2-3 kat daha derin çukurlar açarak yapın. Her çukura 1, 2 ya da 3 tohum bırakın ve üzerini kapatın.
Çok küçük tohumlar ekim alanındaki toprağa serpilmelidir. Serpmeden önce kumla karıştırmak tohumların birbirlerine yapışmasını önler. Daha sonra tohum ekilen alanın üstü malç ya da toprakla örtülür. Ayrıca, bir merdane kullanarak tohumları toprağa hafifçe bastırmak çimlenmelerine yardımcı olacaktır.
Tohumları fideliğe ekme
Isıyı, suyu ve haşereleri kontrol altında tutabildiğimiz için tohumları önce bir fideliğe ekmek çimlenmeyi kolaylaştırır. Fidelikteki fideleri kısa süre önce otları atlanmış bir alana dikmek fidelerin toprağı ve suyu daha iyi kullanmalarına imkan verir.