Hesperian Health Guides
Tuvalet için planlama
|
| Kadınların ya da herhangi bir kişinin tuvalet ihtiyacını karşılayan bir plan toplumdaki hastalıkları önlemeyecektir. |
İnsan atıklarının yönetimi konusunda, işemek ve dışkılamak için çalılıklara ya da ormana gitmek biçiminde bile olsa, her bireyin ve her toplumun kendince bir yolu vardır. Aynı köydeki herkes bile aynı yöntemi kullanmayabilir, aynı kişi bile her zaman aynı yöntemle atıklarını bertaraf etmeyebilir. Bazıları değişimi isteyebilir, bazıları da istemeyebilir. Her sanitasyon yöntemi yeni tür tuvaletler yapmak, güvenli erişimi arttırmak ya da benzer değişikliklerle iyileştirilebilir.
Küçük, adım adım değişiklikler bir defada yapılacak büyük değişikliklerden daha kolaydır. Sağlık, güvenlik ve rahatlık üzerine büyük etkiler yapabilecek küçük değişikliklere örnekler :
- Tuvalet yakınında yıkama suyu ve sabun bulundurmak
- Çukur tuvalete telli bir pencere eklenerek hava akımını sağlamak, sineklerin girişini engellemek.
- Açık çukurun üzerine dayanıklı bir platform eklemek.
Yaşadığınız yerde insanların atıklarını bertaraf etme yöntemlerinde değişiklikler yapmayı planlarken ya da uygularken yöntemlerinizin şunları sağlamasına dikkat edin:
- Hastalıkları önlemeli — hem tuvaletin olduğu yerde hem de yakındaki evlerde hastalık taşıyan atıkları ve böcekleri insanlardan ve gıdalardan uzak tutmalı.
- Su kaynaklarını korumalı — içme suyunu, yüzey suyunu ya da yeraltı suyunu kirletmemeli.
- Çevreyi korumalı — insan atığını gübreye çeviren tuvaletler (ekolojik sanitasyon) suyu korur, kirliliği önler ve besleyici maddeleri toprağa geri döndürür.
- Basit ve düşük maliyetli olmalı — temizliği ve bakımı kolay olmalı, yerel malzemelerle yapılabilmeli.
- Kültürel olarak kabul edilebilmeli — yerel adetlere, inançlara ve ihtiyaçlara uygun olmalı.
- Herkese yararlı olmalı — çocukların, kadınların, erkeklerin, yaşlı ya da engellilerin sağlık ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmalı
Sanitasyon kararları toplumsal kararlardır
Tuvaletler hakkındaki kararları onları kullanacak insanlar verirse insanların değişik ihtiyaçlarının karşılanma ihtimali daha fazla olur. Evde, mahallede ve köyde alınan sanitasyon kararları diğer insanları da etkileyeceği için komşu insanların birbirleriyle irtibat halinde çalışmaları herkesin sağlığında iyileşme sağlayacaktır.
Bir hükümet kuruluşu ya da dışarıdan bir ajans sanitasyonu iyileştirmek için çalışıyorsa, başarıyı ya da başarısızlığı toplum katılımı belirleyecektir.
Yanlış tuvalet?
1992’de, El Salvador hükümeti binlerce tuvaletin yapımı için 10 milyon ABD dolarından fazla para harcadı. Bu tuvaletler atıkları gübreye çeviriyordu, ama halkın alışık olduğu eski tuvaletlere göre daha fazla bakım ve temizlik gerektiriyordu. Hükümet bu tuvaletlerin yapımına halktan kimseyi katmadı, nasıl kullanılacağına dair bir eğitim de vermedi. Bu nedenle kimse bunların nasıl çalıştığını öğrenemedi.
Proje tamamlandıktan sonra, hükümet tuvaletlerin nasıl kullanıldığını araştırdı. Tuvaletlerin birçoğunun iyi kullanılmadığını, bazılarının ise hiç kullanılmadığı tespit edildi.
Birisi tuvaleti temizlemeli
Tuvalet temizlemeyi kimse sevmez. Ancak birisi bunu yapmak zorundadır.
Sıklıkla, tuvaletlerin planlanması, inşası ve onarımı erkeklerin ya da bu konuda ustalaşmış kişilerin işi olarak görülürken hoşa gitmeyen ve süreklilik isteyen bir iş olan tuvaletleri temizleme görevi sıklıkla kadınlara ya da aşağı sosyal sınıflardan insanlara layık görülür. Hoşa gitmeyen işlerin sürekli olarak bu konuda karar verme durumunda olmayan kadınlara ve yoksul insanlara yaptırılması adaletsizliktir.
Hoşa gitmeyen görevlerin paylaşılması hem bu işlerin yapılmasını garantiler hem de ortaya çıkacak sosyal uyuşmazlıkları önler.