Hesperian Health Guides
Çöp yürüyüşü
Çöp yürüyüşü insanlara çöple ilgili sorunlarını görmek ve tartışmak için fırsat sağlar. İnsanlar çöple ilgili endişelerini ve daha sağlıklı ve temiz bir çevre için ümitlerini dile getirebilirler. Çöp yürüyüşü sırasında ve sonrasında yaşanılan yerin temizlenmesi ve kaynak geri kazanımı konusunda hangi adımların atılması gerektiğini tartışabilirler.
Çöp Yürüyüşü düzenleyin
İnsanları çöp yürüyüşü katılmaya davet edin
Çöp yürüyüşü etkili olması için sadece mahalleliyi deǧil atık işlerinde çalışanları ve atıǧıin toplanmasını, naklini ve yönetimini deǧiştirecek güce sahip insaları da yürüyüşe dahil edin. Örneğin:
- küçük işletmelerdeki işçiler.
- ikinci el mal satanlar ve atık taşıyıcılar.
- evlerden ya da iş yerlerinden atık toplayan ya da satın alanlar.
- sokakalardan ya da çöp döküme alanlarından malzeme toplayan atık toplayıcılar.
- yerleşim yerinin temizlenmesine destek verebilecek devlet görevlileri.
Çöp yürüyüşünden önce bir toplantı yapın
Çöp yürüyüşünün neden yapıldığı, nelere dikkat edilmesi gerektiği ve insanların çöp yürüyüşüne katılmaktaki beklentilerinin ne olduğu konularını konuşmak için bir toplantı yapmak yararlıdır. Her bir kişiyi neyin motive ettiğini bilmek yararlıdır. Bazıları hayatlarını başkalarının attıklarını toplayarak kazanırlar. Başkaları yaşadıkları yerin sağlıklı ve güzel olmasını isteyebilirler.
Yürüyüşünüzü planlayın
Nerede yürüyeceğinize karar verin ve birlikte nelere dikkat edeceğinizin listesini yapın. Örneğin:
- tahliye kanalları diğer suyolları ve sokaklarda birikmiş çöp.
- sokaklarda ve suyolları boyunca insan dişkısı ve hayvan atığı.
- zehirli atıklar.
- çöp yığınlarından beslenen hayvanlar.
Yaşlılara 20 ya da 30 yıl önce durumun nasıl olduğunu sorun. Çöp miktarında ve çeşitlerinde nasıl bir değişiklik oldu? Bu değişiklikler olunca insanlar ne yaptılar? Dolaşırken bunları düşünün.
Yürüyün!
Gruplara ayrılarak şehrin değişik yerlerinde dolaşın. Değişik gruplar değişik sorunları fark edeceğinden, sadece erkeklerden ya da kadınlardan veya gençlerden ya da erişkinlerden oluşan gruplar oluşturmak daha yararlı olabilir. İsterseniz karışık gruplar da oluşturabilirsiniz.
Çöpün nerelerde toplandığına ve en sık hangi yolla bertaraf edildiğine dikkat edin. Çöp kutuları var mı? İnsanlar çöp yakıyorlar mı açıkta depoluyorlar mı? Atık gömme alanına ya da yakma fırınına götürüyorlar mı? Toplanan bazı şeyler cam şişeler ya da gazeteler gibi yeniden kullanılabilir ya da dönüştürülebilir maddeler mi? İş yerlerinden kaynaklanan atıkların durumu ne?
Her gruptan bir kişinin yürüyüş sırasında saptanan sorunların ve atıl türlerinin listesini ya da çizimini yapmasını sağlayın.
Evlerdeki atığa bakın.
Ne kadar ve hengi tür atıklar var? Yürüyüşün bir parçası olarak bazı gönüllülerin evlerine giderek ne tür lar ve kaynaklar bulunduğunu görün. Bir çöp kutusunun içindekileri yere boşaltın tıkları grup halinde ayrıştırın:
- gıda kırıntıları diğer ve ıslak, organik lar
- plastik
- kağıt
- metal
- diğer atıklar
Hangi grup daha büyük hangisi daha küçük? Bu atık türlerine ne yapılıyor? Bunları çöpe atmaktansa başka bir yolla değerlendiremez miyiz? Bazı atıkları tartışmasında kullanmak üzere ayırın.
Geri kalanları tekrar çöp kutusuna koymayı unutmayın.</p>
Gördüklerini tartışmak üzere insanları bir araya getirin
Günün ilerleyen saatlerinde (ya da ertesi gün), tüm grupları öğrendiklerini tartışmak üzere bir araya getirin.
Herkese yürüyüş sırasında neler gördüğünü sorun. Her katılımcının bir evsel atık göstermesini aynı türden bir atığın başka bir yerde sorun oluşturduğunu ya da yeniden kullanıldığını ya da dönüştürüldüğünü görüp görmediğini söylemesini isteyin. Insanların atıkların iyi bertaraf edilmemesine bağlı olarak gelişen ya da gelişebilecek olan sağlık sorunlarını görebiliyorlar mı? Atıkların bertaraf edilmesi konusunda bazı alilelerin kullandığı iyi fikirler var mı?
Soruların nedenlerini ve etkilerini yazın
Yeni süpermarket açıldı ya, sattıkları her şey plastik kaplarda. Bu da “nedenler” listesine yazılmalı.Kolaylaştirici insanların dikkat çektikler sorunları tahtaya ya da büyük bir kağıda yazabilir. Herkese atık sorunlarının nedenleri hakkında ne düşündüğünü sorun ve cevapları sorunlar listesinin yanındaki bir sütuna yazin. Sonra her bir sorunun toplumun sagligina ne gibi etkiler yaptigini sorun. Başka bir sütuna, her sorunun sağlıkla ilgili bir etkisini yazın ya da çizin.
Sonraki adımları planlayın
Gruptan sorunlari gözden gecirmelerini ve bunlardı çözmek için neler yapabileceklerini düşünmelerini isteyin. Sonraki basamaklar sorunun sağlığa olan etkilerini azaltma ya da sorunun tamamen ortadan kaldırima yolları ile başlayabilir. Şunlara benzer sorunları sorun:
- Her ev ürettiği atığı nasıl azaltabilir?
- Kompost yapımı ve atıkları ayrıştırmayı nasıl teşvik edebiliriz?
- Atıkları toplamak ve yeniden kullanmak için bir grup ya da iş yeri oluşturulabilir mi?
- Kompost yapım yeri ya da kaynak geri kazanma merkezi yapacak bir yer var mı?
- En yakın dönüştürme merkezi nerede?
- Yerel yönetimler, toplum liderleri, fabrikalar ve iş yerleri atiğin yol açtiği sorunları çözmede nasıl sorumluluk alabilirler?
Parayla çöp almak
Brezilya’daki gecekondu kasabası Curitiba’da çok sayıda açık atık çukuru vardı. Bunlar hastalık taşıyan kemiriciler için üreme üssü haline gelmişti. Bu sorunla başa çıkabilmek için Curitiba şehir konseyi “Çöpünüzü Atmayın—Biz Satın Alıyoruz” adlı bir program başlattı. Şehir konseyi açık çöp toplama alanlarının temizlenmesinin maliyetini ortaya koydu. Sonra, bu işi başka bir şirkete yaptırmak yerine, her bir torba çöp için ne kadar masraf gerektiğini hesaplayarak bu miktarı orada yaşayanlardan bu işi yapacaklara vermeyi önerdi.
Topladıkları çöp için verilen paraya ek olarak belediyenin toplama kamyonuna getirilen her torba için bir adet bedava belediye otobüsü bileti verildi. Bu mahalleler şehir merkezinden çok uzakta olduğundan bu biletler oldukça değerliydi. Halk da toplanan her torba için parkların ve diğer projelerin gerçekleştirilmesi için para bağışında bulundu. Bir zamanlar devasa çöp yığınlarıyla kaplı alanlar parklara dönüştürüldü. Toplumun sağlığı iyileşti.
Yeni göçmenlere, engellilere ya da iş ihtiyacı olan diğer kimselere kaynak geri kazanım merkezinde güvenli biçimde atık ayrıştırma görevi verildi. Gıda kırıntıları ve bahçe atıklarından şehrin parklarında, yerel çiftliklerde ve bahçelerde kullanılmak üzere kompost yapıldı. Plastik ve metal yerel işletmelere satıldı. Plastik köpük kıyılarak yorgan ve yastıkları doldurmak için kullanıldı.
Program başladıktan birkaç yıl sonra, belediye projeyi daha da geliştirdi. Şehre yakın yerlerdeki çiftçilerden makul bir fiyata doğrudan gıda satın almaya başladılar, bir torba çöp getirene bir torba taze gıda vermeyi önerdiler. Bu, çiftçilerin ürünlerini satmasını sağladı, gecekondularda yaşayan ailelerin beslenmesini iyileştirdi, şehri temizledi.