Hesperian Health Guides
Biyokütle enerjisi
Birçok ülkede, biyokütle (bitki ve hayvan kaynaklı atıklar) evlerde kullanılan enerjinin önemli bir kaynağıdır. Biyokütle maddelerdeki enerji yakılarak ya da çürümeye bırakılarak biyogaz (bir tür doğal gaz) oluşturulmak suretiyle açığa çıkartılır.
|
| Biyokütle enerji kaynakları |
Bitkilerden elde edilen biyokütle yenilenebilir özelliktedir, ancak yakıt olarak yakıldığında küresel ısınmaya ve sağlık sorunlarına katkıda bulunur. Odun ya da hayvan gübresini yaktığınızda ufak çapta biyokütle enerjisi kullanıyorsunuz demektir.
Büyük ölçekte, bitki artıkları elektrik üretiminde kullanılabilir. Örneğin, Küba’da, şeker kamışı hasat edildikten sonra geriye kalan saplar yakılarak büyük miktarlarda elektrik üretilmektedir. Pirinç kabuğu, odun atıkları ve diğer biyokütle de bu şekilde kullanılabilir.
Yenilenebilmekle birlikte, bitki artıklarının yakılmasıyla oluşan kirlilik insan sağlığı ve çevre için zararlıdır.
Biyogaz
Biyogaz organik maddeler çürürken ortaya çıkar. Biyogaz bir depoda saklanırsa, pişirme için ateş, ısınma, aydınlanma, su pompalama, motorları ve tarım aletlerini çalıştırma için elektrik üretebilir. Biyogaz insan, hayvan ve bitki atıklarındaki organik maddelerin çevre ve insan sağlığı için yararlı bir ürün olan enerjiye dönüştürülmesidir. Biyogaz çok değişik organik maddelerden elde edilebilir:
- Hayvan dışkısı ve idrarı
- İnsan dışkısı ve idrarı
- Et, kan, kemik ve sebze çöpleri gibi gıda artıkları
- Ekin artıkları, sap, saman, yapraklar, biçilmiş çayır gibi bitkisel maddeler
Biyogaz kokusuz ve renksizdir. Yandığında berrak mavi bir alev oluşturur. Odun gibi katı yakıtlar yerine biyogaz kullanılması kapalı ortam hava kirliliğine bağlı hastalıkları ve yakıt için ağaç kesilmesini azaltır. Biyogaz üretiminden geriye kalan maddeler yüksek kaliteli gübre olarak kullanılabilir. Biyogazın yakılması iklim değişikliğine ve küresel ısınmaya yol açmaz.
Ufak bir biyogaz santrali yapalım
Biyogaz santralinin tasarımı kullanacağınız atıkların cinsine ve miktarına, iklime, elde bulunan inşaat maddelerine göre değişir. Farklı hayvan ve bitki atıkları farklı miktarda gaz oluşturduklarından biyogaz üretimi için kaç baş hayvan gerektiğini söylemek zordur.
Sığır, koyun, tavuk, hatta insan dışkısı biyogaz üretimi için kullanılabilir. Sığır dışkısı en çok kullanılan ve en iyi biyogaz yakıt kaynağıdır. Her gün pişirme için yeterli yakıt sağlamak (2-kaplık sobada günde 5 saat) amacıyla 4 ya da 5 sığır gerekir.
Biyogaz santralini kurmadan önce ihtiyacınızı karşılayacak kadar enerji üretecek miktarda atık madde bulunduğundan emin olmanız gerekir.
Biyogaz santrali için basit bir tasarım
Biyogaz kırsal yaşamı güçlendiriyor
Nepal’de, halkın çoğu yüksek dağlar ve derin vadiler boyunca serpilmiş uzak köylerde yaşar. Yoksulluk ve arazinin engebeli oluşu nedeniyle hükümetin ülkenin tamamına elektrik sağlaması neredeyse imkansızdır.
Tarım toplumu oldukları için Nepal’deki hanelerin çoğunda sığır mevcuttur. 1990’ların başında Nepal hükümeti suyla karıştırılmış sığır gübresinden biyogaz üreterek çok az bir maliyetle kırsal alandaki insanlara ısınma, aydınlanma ve yemek pişirme için enerji sağlanabileceğini fark etti. Almanya ve Hollanda hükümetlerinden aldıkları destekle, Biyogaz Destekleme Programı (BSP) başlattılar.
Bu programın hedefi Nepal’de olabildiğince çok eve biyogaz sistemi sağlamaktı. BSP ucuz, verimli, kolay kullanılır ve sürdürülebilir bir biyogaz sistemi geliştirdi. BSP çalışanları sosyal program yaparak kırsalda yaşayanları biyogazın kullanımı ve yararları konusunda bilgilendirdiler. Ayrıca bir mikrokredi programı başlatarak ailelere biyogaz sistemi giderlerini ödemelerinde yardım ettiler.
İlk 2 yıl 6 bin biyogaz sistemi kuruldu. Program o kadar etkili oldu ki sonraki 10 yıl içinde 100 bin sistem daha kuruldu. 2010 yılına kadar hükümet 200 bin biyogaz sisteminin kurulmasını ümit ediyor.
Şimdi Nepal’in tüm kısal kesimlerinde pişirme, ısınma ve aydınlanma için biyogaz kullanılmaktadır. Biyogaz kullanarak, her hanede yılda 4 ton odun ve 32 litre gazyağı tasarrufu sağlanmaktadır. Ayrıca, her biyogaz tesisi yılda 5 ton gübre üretir, bunu da çiftçiler ürünlerini arttırmak için kullanırlar. Sağ olsun biyogaz! Nepal’de yaşayan birçok aile artık hem daha sağlıklı, daha iyi ısınıyor hem de çevreyi kirleten, tahrip eden yakıtlara daha az bağımlı haldeler.