Hesperian Health Guides
Güneş enerjisi
|
Evin çatısındaki güneş panelleri güneş enerjisini toplar. |
Güneşin vücudunuzu ya da evinizdeki havayı ısıttığını hissediyor musunuz? Bu güneş enerjisidir. Güneş enerjisini su ısıtmak, suyu güvenli hale getirmek, yemek pişirmek ya da evi ısıtmak amacıyla etkili biçimde kullanmak için bir çok yol vardır. Güneş enerjisi elektrik üretmek için de kullanılır.
Güneş enerjisi güneş ışığını yakalamak ve elektriğe çevirmek için kullanılan güneş panelleri ya da güneş pilleri gerektirir. Hava her zaman güneşli olmadığından üretilen elektrik aydınlatmada, motorlarda ve makinelerde kullanılmadan önce akülerde depolanmalıdır.
Güneş enerji sistemi kurmak güneş panelleri, bataryalar ve diğer parçalar gerektiği için pahalı olabilir. Ancak güneş ışığı bedavadır (ve sonsuz olarak yenilenebilir). Güneş sistemi bir kez kurulunca, işlemesi ve sürdürülebilmesi için çok az masraf gerekir. Güneş sisteminin sürdürülebilmesi için en büyük masraf her 3-5 yılda bir bataryaları değiştirmek ve kırıldığında güneş panellerini yenilemek için gereken paradır.
Güneş elektrik sisteminin parçaları
Güneş suyu ısıtır
Bol güneş ışığı alan yerlerde, güneş enerjisinin doğrudan kullanıldığı alanların başında içme ve yıkanma suyunun ısıtılması gelir. Güneşle su ısıtmak için güneş panelleri ya da pahalı aletler gerekmez. Tüm gerekenler bir su depolama tankı ve güneş ışınlarını emmesi için siyah renkli bir borudan ibarettir.
Ilıman iklimlerde, su ısıtmak için güneş kolektörleri gerekir. Kolektörler basit güneş su ısıtıcılarından daha pahalı, ancak elektrik için gereken güneş panellerinden ve suyu yenilenemeyen kaynaklarla ısıtmaktan daha ucuzdur.
Mikrokredi güneş enerjisi için fon sağlar
Sri Lanka’nın kırsal kesimlerindeki evlerin çoğu ulusal elektrik enerjisi sistemine bağlı değildir. Ancak birçok tropikal ülkede olduğu gibi Sri Lanka’da da bol güneş ışığı vardır. 1991’de SELF (Gun Electric Light Fund) adlı örgüt halka güneş ışığından elektrik üretmelerine yardım etmek için Sri Lanka’ya geldi.
Güneş enerjisi sistemlerini ücretsiz veremedikleri için, SELF insanların kendi sistemlerini alabilecekleri bir yöntem önerdi. Sri Lanka’daki bir kar amacı olmayan örgütle birlikte bir “güneş kooperatifi” kurdular. Kooperatif bir mikrokredi fonu oluşturdu. Kooperatif üyeleri güneş sistemini kurmak için az bir kaparo verdikten sonra 8 yıla kadar her ay azar azar ödeme yaptılar. Fon büyüdükçe, daha çok aile kendi güneş sistemlerini kurmak için fondan yararlanmaya başladı. 5 yıl sonra, ilk 48 ailenin mikrokredi fonuna yaptıkları ödemelerle 25 aile daha güneş sistemi satın alacak duruma geldi.
Bu başarılara dayanarak, SELF 3 milyon üyesiyle Sri Lanka’nın en büyük STK’sı olan Sarvodaya ile işbirliği yapmaya başladı. SELF ve Sarvodaya 100’den fazla köye güneşten elektrik sağlayacak “Güneş Çekirdeği” programını geliştirdiler. Program toplum merkezlerinde, okullarda ve Budist tapınaklarında örnek güneş sistemleri kurdu. Daha sonra SELF, Sarvodaya üyelerine güneş sistemi sahibi olabilmeleri için mikrokredi organizasyonu yaptı. Program 300 haneyle başladı. O kadar başarılı oldu ki Sarvodaya birkaç yıl sonra “bir milyon ev” güneş programını planlamaya başladı.
Şimdi kırsal Sri Lanka’daki binlerce evde güneş elektriği var. Mikrokredi sistemini kullanarak yakında binlercesi daha güneş elektriğine sahip olacak. Böyle çalışmaya devam ederseler, Sri Lanka dünyanın elektriğini tamamen güneş enerjisinden sağlayan ilk ülkesi olacak.