Toplum gıda güvenliği nedir?

---

HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 12: Toplum gıda güvenliği > Toplum gıda güvenliği nedir

---

Bu bölümde:

 

Bu bölümde:

Bir toplumun yeterli ve sağlıklı gıda almadaki sorunlarını anlamak için gıda güvenliğini oluşturan değişik şeylere bakın.

Gıda üretimi. Araziye, tohuma ve suya erişim; nasıl tarım yapılacağının bilgisi ve yetiştirilen gıdanın ne kadarının satılacağı ne kadarının yemek için ayrılacağı konusunda doğru dengenin bulunması.

Para, tasarruf ve kredi. İnsanlar gıdalarının en azından bir kısmını satın almak için paraya ihtiyaç duyarlar. Gıda üreticileri, özellikle ürünün yetersiz olduğu yıllarda, tohum ve diğer ihtiyaçları için krediye ihtiyaç duyarlar.

İyi sağlık. Gıdadaki besinlerin emilebilmesi için insanların sağlıklı olması gerekir. Kirli suyun yol açtığı ya da sıtma veya HİV/AİDS gibi uzun süren hastalıklar nedeniyle zayıf düşen insanlar, kendileri ve toplumları için daha az gıda üretebilirler.

Gıda nakliyatı ve dağıtımı. Yiyecekleri pazara taşımanın insanları da gıda satın almak için pazara götürmenin yoludur.

Gıdaların depolanması. Gıdalar kurak ya da yağışlı bir mevsim boyunca ya da soğuk ya da kıtlık süresince yetecek biçimde en az 3-4 ay depolanabilmelidir. Depolanan gıdalar haşerelerden korunmalıdır. Fareler gıdanızın yarısını yerseler aç kalırsınız.

Pestisidlerle, zehirli kimyasallarla, mikroplarla kirlenmiş ya da genetiği değiştirilmiş (GD) gıdalar (bkz Bölüm 13), mevcut olabilir, ancak güvenli ve sağlıklı bir beslenme sağlamaz. Ayrıca, güvenli bir pişirme tesisatı, yiyecekleri hazırlamak için yeterli zaman ve yakacak yoksa insanlar genellikle işlenmiş gıdalar yerler ki bu da sağlık sorunlarına yol açabilir.

10 tane tohum

Bu aktivite toplumların en acil gıda güvenliği sorunlarının ne olduğuna karar vermek ve toplum gıda güvenliğini iyileştirecek değişiklikleri yapmak için insanları cesaretlendirir.

Süre: 2 saat

Gereç: Her grup için 10 tane tohum, renkli kalemler, büyük poster kağıd

1. İnsanları 8 - 10 kişilik gruplara ayırın. Her gruptan gıda üretimi, gıda saklanması, kredi, sağlıklı gıda satan dükkanlar ve pazarlar, gıda yetiştirmek için iyi arazi ve benzeri gibi gıda güvenliğiyle ilgili değişik konularda konuşmalarını isteyin. Tarım, avcılık, balıkçılık yapan kırsal toplumların gıda güvenliğiyle ilgili konuları şehirdekilerden farklı olacaktır.
   Bulunduğunuz yerde gıda güvenliğinin değişik bileşenleri hakkında konuşun. Büyük bir poster kağıdına gıda güvenliğinin farklı bileşenlerini yazın ya da resimlerini çizerek gösterin.
2. Her gruba 10 tane tohum verin ve gıda güvenliğinin hangi parçalarındaki aksaklıkların toplumlarında sorunlara neden olduğunu sorunların en fazla olduğu yere daha çok tohum koyarak göstermelerini isteyin. Örneğin: Bazı ailelerin açlık çekmesinin nedeni gıda saklanmasının bozukluğu mu? Ya da gıdayı pazara götürmek için ulaşım imkanları olmaması mı? Ya da gıda alabilecekleri bir pazarın bulunmaması mı? Ya da haşereler, verimsiz toprak veya su kıtlığı mı? Bu tür sorular grupların gıda güvenliği konusunda en zayıf oldukları noktaları belirlemelerine yardım eder. Toplumdaki farklı insanların farklı sorunları vardır. Herkesin sorunlarının anlatıldığından emin olun.

3. Her grup en acil gıda güvenliği sorununu belirledikten sonra, yerel kaynaklardan nasıl yararlanılabileceğini tartışın. En büyük sorun gıda üretimi ise, ev bahçeciliğini başlatacak ya da tarım uygulamalarını iyileştirecek bilgi ve becerilere sahip insanlar var mı? En büyük sorun gıda saklama ise, bunu çözebilecek fikirler nelerdir? Pazar yoksa, sağlıklı gıda satacak bir kooperatif dükkanı açılabilir mi? Ya da topluma gıda getirmek için bir kamyon alınabilir mi? Her fikir değerlidir.
4. Olası çözümleri tartıştıktan sonra, her grubun başka bir büyük poster kağıdına en pratik görünen çözümleri yazmasını ya da çizmesini isteyin. Sonra uygulanması en muhtemel çözümlerin yanına daha fazla olacak biçimde 10 tane tohumu paylaştırın.
5. Gruplar sorunlar ve çözümler konusunda karara vardıktan sonra, büyük bir grup halinde birleşirler. Tekrar 10 tohum kullanarak ya da el kaldırma ile oylama yaparak, en popüler 1 ya da 2 çözümü seçin. Bu çözümlerin nasıl uygulamaya konulabileceğini tartışın. Kimlerin katılması gerekli, toplum hangi kaynakları sağlayabilir? Çalışmaya ne zaman başlanabilir? “2 yıl sonra toplumda aç insan kalmayacak” gibi uzun süreli hedefler koyun. Her ay halktan para toplayarak 3 ayda bir bakkal açmak ya da ekim mevsiminin başlangıcına kadar araziyi hazırlamak gibi kısa süreli hedefler de belirleyin.

Beslenme ve gıda güvenliği

Kuru malnutrisyon: Bu çocuk bir deri bir kemik kalmış

Islak malnutrisyon: Bu çocuk bir deri bir kemik, bir de su kalmış

İnsanlar hasta ya da kötü beslenmişse daha az aktif olurlar, daha az gıda üretebilirler, su taşıyabilirler; evlerini temiz, çevrelerini sağlıklı tutamazlar. Ama sağlıklı yiyecekler makul ücretle satılabilirse, sürdürülebilir bir biçimde üretilirse ve yerel pazarlarda mevcutsa, insanlar sağlıklı ve çeşitlilik arz eden bir diyete erişebilirler.

Yeterli beslenememek vücudu zayıflatabilir ve şu rahatsızlıklara yol açabilir:

• Ağır ishal, özellikle çocuklarda.
• Çocukluk çağındaki kızamık daha tehlikeli hale gelebilir.
• Tehlikeli gebelikler ve doğumlar, bebeklerin düşük doğum ağırlıklı olması ya da yavaş zeka gelişimi gibi özürlerle doğmaları.
• Anemi, özellikle kadınlarda.
• Tüberküloz daha sık görülür ve daha hızla kötüleşir.
• Diyabet, vücudun şekeri uygun biçimde kullanmaması sonucu oluşan bir hastalıktır, daha sık görülür.
• Soğuk algınlığı gibi ufak sorunlar daha sık görülür ve sıklıkla daha ağır seyrederek zatürree ve bronşite yol açar.
• HİV ya da AİDS’liler daha çabuk hasta olurlar, ilaçlar da pek işe yaramaz.
• Silikozis, astım, ağır metal zehirlenmesi ve zehirli kimyasallarla temasa bağlı diğer sorunlar (bkz Bölüm 16 ve 20) daha sık görülür ve daha ağır seyreder.

Kötü beslenen çocuklar yavaş gelişirler ve okul başarıları düşüktür ya da okula gidemeyecek kadar zayıftırlar.

Kötü beslenme özellikle küçük çocuklar için sorun oluşturur ve hemen tedavi edilmelidir.

Abur cubur gıdalar sağlıklı değildir

Dedelerimiz-ninelerimiz hayattayken daha fazla ve daha iyi gıdaya sahiptik. Onlar öleliberi aileden kimse gıda yetiştirmiyor.

Biliyorum, bu ayıp bir şey. Ama bu kızarmış patateslerin tadı muhteşem değil mi?

İnsanlar gıda yetiştirecek arazileri olmadığında, kalabalık şehirlerde yaşadıklarında, pazardan sağlıklı gıdalar alamadıklarında ya da sağlıklı gıda tüketme konusunda onlara yardımcı olan geleneksel kültürlerini kaybettiklerinde besleyici değeri çok az olan abur cubur şeyleri yemeye başlarlar. Bu tür gıdalar sıklıkla içinde besin kalmayacak derecede arıtılmış, kimyasallarla muamele edilmiş, yağda kızartılmış ve çok şeker ya da tuz katılmış gıdalardır.

Böyle gıdalar az miktarlarda tüketilince zararlı olmayabilir. Ama daha besleyici gıdalar yerine bunları düzenli olarak yemeye başlarsak, o zaman ihtiyacımız olan besinleri almamız engellenir. İnsanlar daha çok abur cubur yedikçe, daha fazla kilo alırlar ve tansiyon yükselmesi, kalp hastalığı, inme, safra taşı, şeker hastalığı ve bazı kanser türleri gibi sağlık sorunları ortaya çıkar. İnsanların aynı zamanda hem fazla kilolu olup hem de kötü beslenmelerinin nedeni budur.

Tarım değişince, yemekler de değişir

Dünyanın her yanında, çiftçiler topraklarından uzaklaştırılıyor. Yerel halk için gıda üretilen tarlalarda şimdi ithalat için ürün yetiştiriliyor. Toprağın, tohumların, pazarların ve gıda dağıtım yöntemlerinin artan oranda şirketlerce kontrol altına alınması sadece çiftçilere değil, hepimize zarar vermektedir.

Sağlıklı gıda bulmak giderek zorlaşıyor. Birçok şehirde, abur cubur yiyecekleri, alkolü ve uyuşturucuları bulmak taze sebze ve meyve bulmaktan daha kolay. Bu durum birkaç kuşak içinde diyetlerimizde oldukça büyük değişikliklere yol açtı. Dedelerimiz ve ninelerimiz daha çok taze gıdalardan hazırlanan yemekleri yerken bizler besleyici değeri az ama bir sürü koruyucu, tatlandırıcı, renklendirici, şeker, tuz ve yağ içeren arıtılmış ve işlenmiş gıda tüketiyoruz. Yani, çoğumuz eskisine göre daha fazla gıda tüketmekle birlikte yemeklerimiz hiç olmadığı kadar sağlıksız.

Beslenmelerinin değişmesi Amerikan Yerlileri’nin sağlığını bozdu

Sadece birkaç nesil öncesine kadar, Amerika Yerlileri’nin yaban, ortamda yetiştirdikleri, topladıkları ve avladıkları gıdalardan oluşan sağlıklı bir diyetleri vardı. Et, sebzeler ve meyve kıtlaştığında ise, kökler, tohum, ağaç kabuğu ve küçük hayvanlardan oluşan ‘cankurtaran gıdalar’ı toplarlardı.

Yaklaşık 100 yıl önce, ABD hükümeti yerlileri rezervelerde yaşamaya zorladı, balık ya da diğer hayvanları avlamalarına izin vermedi. Onlara alışageldikleri gıdaları sağlamak yerine, hükümet beyaz un, beyaz şeker ve işlenmiş hayvansal yağ verdi. Bugün, Amerika Yerlileri’nin büyük bir kısmı hala bu hükümet gıdalarını yiyorlar. Birçok rezervede, tek gıda kızartılmış abur cubur şeyler. Hükümetten gıda almayanlar bile iyi beslenemiyorlar, çünkü yiyecek seçenekleri çok sınırlı.

Besleyici değeri düşük ve vücutlarının ihtiyacı olmayan gıdaları yemeye zorlanmalarından dolayı, çok sayıda Amerikan Yerlisi aşırı kilolu, kalp hastalığı ve kötü beslenmeye bağlı olarak gelişen diğer hastalıklardan muztarip. Şimdi, şeker hastalığı Amerikan Yerlileri arasında en başta gelen ölüm nedenleri arasında.

Bu sorun bazı Amerikan Yerlilerinin geleneksel gıdalarına ve kültürlerine dönerek sağlıklarını düzeltebileceklerini düşünmeye başlamalarına neden oldu. Şimdi onlar mısır, fasulye ve kabak ekiyorlar, yabani pirinç topluyorlar, balık avlıyorlar ve eti için buffalo besliyorlar. Lakota Halkı’ndan bir Amerikan Yerlisi ve sağlık çalışanı olan Demir Bulut Richard “kültürel geleneklerde, yaşama biçimlerinde ve yeme alışkanlıklarındaki değişme şeker hastalığını arttırdı. Atalarımız gibi yemeye başlamamız, bu hastalığı kovmamızı sağlayabilir” diyor.

Değişik bitkileri bir arada yetiştirme gibi tarım gelenekleri, hayata ve arazinin gelecek nesiller için korunmasına katkıda bulunur.

This page was updated:03 Ara 2021