Hesperian Health Guides
Petrol sızıntıları
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 22: Petrol, hastalık ve İnsan hakları > Petrol sızıntıları
Nerde petrol varsa, orada petrol sızıntısı da vardır. Gemiler ve tankerler kaza yapar, boru hatlarında sızıntı olur. Sızıntıları önlemek, olursa temizlemek petrol şirketlerinin sorumluluğundadır.
“Petrol suya karışmaz” diye bir söz vardır. Ancak petrol suya sızınca, petroldeki zehirli kimyasallar suyla karışır ve uzun süre orada kalır. Petrol suyun yüzeyini kaplayarak suya havanın girişini engeller. Sudaki hayvanlar ve balıklar hava alamazlar. Suya petrol sızdığında, gözle görülür petrol uzaklaştırılsa bile geriye kalan kimyasallar suyu içilebilir olmaktan çıkarırlar.
Petrol toprağa sızdığında ise hava girişini engelleyip toprağı sağlıklı yapan canlıları öldürerek toprakta harabiyete yol açar. Petrol insanların ya da hayvanların derisine temas ettiğinde de benzer şeyler olur. Petrol deriyi örterek hava almasını engeller. Petroldeki zehirli maddeler deriden vücuda girerek hastalığa yol açar.
İçindekiler
Yağ ya karışır mı su?
Bu aktivite petrol sızıntısının sudaki etkilerinin anlaşılmasına yardımcı olur.
Süre: 1½ saat
Gereçler: Şeffaf cam kavanoz, su, bitkisel yağ
- Kavanozu suyla doldurun. 2 kaşık dolusu bitkisel yağ ekleyin. Kavanozu çalkalayarak yağ ve suyu karıştırın. Kavanozu bir saat kendi haline bekletin.
- Kavanoza yeniden baktığınızda yağın çoğunun yüzeyde biriktiğini göreceksiniz. Bitkisel yağ zararsızdır ir de bunun ırmağa sızmış petrol olduğunu düşünsenize! Bunun etkilerinin neler olabileceği hakkında tartışması başlatın Yüzeyi petrolle kaplanmış bir ırmakta hava ve güneş ışığı alamadan yaşamaya çalışan bir balığı hayal rmakta balık avlayarak yaşayan kuşlara neler olabileceğini hayal edin.
- Bir kaşık kullanarak yüzeydeki ü sıyırmaya çalışın. İstediğiniz kadar sıyırın, yun içinde bazı petrol kabarcıklarının olduğunu göreceksiniz Bu, suya karışan petroldür. “Petrol suyla karışmaz" sözünü hatırlayın. Petrol ve su karıştığı zaman neler olduğunu grupla tartışın.
Petrole bağlı su kirliliği
İçinde petrol olan suyu içmek çok tehlikelidir. Petrol çıkarılırken topraktan gelen su da çok zehirlidir. Sudan petrolü ve zehirli kimyasalları temizleyen filtreler çok pahalıdır.
Suyu kaynatmak, güneşle dezenfeksiyon yapmak ve suya klor katmak (bkz Suyu güvenle içilebilir hale getirme) mikropları öldürebilir, ancak petrol kirliliğinin üstesinden gelemez. Gerçekte klor eklemek petrol kirliliğini daha da ağırlaştırır çünkü klor “fenoller” denen bazı kimyasallarla bağlanarak daha da zehirli bir kimyasal olan “klorofenol”ü oluşturur.
Petrol sızıntısı temizlendiğinde suda petrol görmezseniz bile muhtemelen su hala güvenli değildir. Petroldeki zehirlerin bir çoğu suda yerleşir ve uzun süre kalır. Suyun güvenli olduğundan emin olmanın tek yolu tahlil yaptırmaktır.
Petrol sızıntısından sonra güvenlik
- Petrolle temastan kaçının. Çocukları ve hayvanları sızıntıdan uzak tutun. Mümkünse çevresine bir çit çekin ve uyarı levhası asın.
- Sızıntıdan yukarıdaki bir su kaynağını kullanın. Uzun bir mesafe yürümek zorunda kalsanız bile sağlık sorunlarını önlemek açısından buna değer. Petrol sızıntısı olan yerde yağmur suyu içmek için tek güvenli su olabilir.
- Sızıntıya yakın yerlerde ve akıntı yönündeki suda yaşayan midye, karides gibi canlıları yemeyin. Bunlar zehirleri sünger gibi emerler.
- Etkilenmiş suyla banyo yapmaktan kaçının. Birisi kazaen suya düşerse, hemen temiz su ve bol sabunla yıkanmalıdır.
- Komşulara, hükümet yetkililerine, basına ve sağlık ve çevreyle ilgili STK’lara haber verin.
- Okullarda ve halkın bir araya geldiği diğer yerlerde insanları petrolün tehlikeleri hakkında eğitin.
Petrol sızıntılarının temizlenmesi
Sızıntıların temizlenmesi petrol şirketinin sorumluluğundadır. Şirketler her türlü sızıntıyı temizleyeceklerini söylerler. Ancak en iyi aletlerle bile petrol sızıntılarının temizlenmesi çok tehlikeli ve zordur. Çoğu durumda, sızıntılardan etkilenen insanların koruyucu bir malzemesi yoktur.
Petrol şirketi sızıntı olur olmaz temizliğe başlamalıdır. Petrolden gelen zehirler su ve toprakta yerleştikleri için, yüzeydeki siyah tortuyu almak zararın kökünü kurutmak anlamına gelmez.
Petrol sızıntısını temizlemek işçileri hasta eder
1989’da Alaska açıklarında Exxon Valdez adlı bir petrol tankeri karaya oturduğunda, milyonlarca galon petrol suya sızdı. Sızıntı sayısız hayvanın ve kuşun ölümüne neden oldu, yerel balıkçılık endüstrisini tahrip etti. Petrol bugün hala süren hasarlara yol açtı.
Exxon şirketi petrolü temizlemek ve hayvanları kurtarmak için 10,000 işçi tuttu. En iyi aletleri kullanarak, aylarca günde 12-16 saat çalışarak sızıntıyı temizlemeye ve petrolün yayılmasını önlemeye çalıştılar. Petrolün derilerine temas etmemesi için koruyucu giysiler giydiler, zehirli dumanları solumamak için maskeler taktılar.
Her günün sonunda, işçiler yağmurluklarını, botlarını ve eldivenlerini çıkarıyorlardı. Elbiseler ve işçilerin bizzat kendileri kimyasal çözücülerle temizleniyordu. Ertesi gün elbiselerini yeniden giyerek çalışmaya gidiyorlardı. Bu kadar korunmaya rağmen çok sayıda işçide öksürük, başağrısı, baş dönmesi ve burun akıntısı şikayetleri ortaya çıktı. Bir işçi durumu “Geceleri, yatakhanedeki herkes öksürüyordu. Sanki bir veremIi koğuşu gibi” sözleriyle özetliyordu. 10 yıl sonra, işçilerin bir çoğunda hafıza kaybı, akciğer hasarı ve kanser gelişti. Yüzlercesi öldü.
Exxon aleyhine tazminat davaları açıldı. Ancak aradan yıllar geçmişti, doğru dürüst bir şey ödemeden olayı geçiştirdiler.
Petrol sızıntısı olduğunda ne yapılmalı
Depolama tankından petrol sızarsa, bir yerde toplanmalı ve emdirilmelidir. Emdirme tamamlanınca petrol ve emdirme için kullanılan maddeler, örneğin çevredeki suları kirletmemesi için betonla kaplı bir çukura konarak, güvenli biçimde imha edilmelidir.
Suya karışan petrol sızıntıları da toplanmalı ve emdirilmelidir ancak bu özel ekipman olmadan zordur. Sızan petrolü temizlemek için suya girenler çok hasta olabilirler. Sudan petrolü kovalarla almak tehlikeli ve etkisizdir. Uygun ekipman ve eğitimle, sudaki petrol kaçakları şöyle temizlenir:
 |
 |
| Petrol çapalara ya da sahildeki botlara veya benzer şeylere bağlanan yüzücü geçit engeliyle yerinde tutulur. Yüzücü geçit engeli petrolün çoğunun dağılıp gitmesini önler. | Deniz süpürücüsü denen bir makina petrolü suyun yüzeyinden alır ve ve bir hortumla emerek depolama tankına gönderir. |
 |
 |
| Suda kalan petrol talaş, tüy, kil ya da bir tür yosuna emdirilerek alınmaya çalışılır. | Mümkün olduğunca çok petrol yüzeyden temizlendikten sonra geri kalan ateşe verilerek yakılır. Petrol yakmak zehirli duman çıkarır, ancak petrolü suya bırakmaktan daha iyidir. |
Petrol sızıntısını temizlerken kendinizi koruyun!
Siz ve yaşadığınız topluluk bir petrol sızıntısını temizlemek zorunda kaldığınızda ya da bir petrol şirketince petrol sızıntısını temizlemek için ücretle çalıştırıldığınızda şunları bilmelisiniz:
- Petrol daima zehirlidir. Temas etmek ya da solumak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Petrolü temizlemek için kullanılan çözücüler de zehirlidir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Sıklıkla petrolü buharlaştırarak kayalardan temizlemek için kullanılan yüksek basınçlı hortumlar petrolün solunmasını kolaylaştırırlar. Bu boğazda ve akciğerde sorunlara yol açabilir.
- Sızıntıdan ve onun temizlenmesinden sorumlu olan şirket koruyucu giysiler, eldivenler, botlar, gaz maskesi, güvenlik gözlükleri ve bir başlık sağlamak zorundadır.
- Petrolle bulaşmış suda uzun süreler çalışmak ya da çözücülere maruz kalmak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Kısa süreli çalışmak ve vardiya aralarında zehirli dumanlardan uzak bir yerde dinlenmek en iyi yaklaşımdır.
Acil durumlar için güvenlik planı yapılması
Petrol sondajı yapılan ya da rafinerilerin bulunduğu bir yerde yaşıyorsanız, yangınlar ya da sızıntılar gibi acil durumlarda herkesin sağlığını korumak için toplumunuzla birlikte çalışarak bir güvenlik planı yapın.
Toplumunuzun haritasını çıkarın
Acil bir durumda sorunların nerelerde ortaya çıkabileceğini, bunları önlemek ve düzeltmek için kaynakların nerede olduğunu bilmek de güvenlik planının bir parçasıdır. Bu konuda haritalama yardımcı olabilir.
Birlikte bulunduğunuz diğer insanlarla yaşadığınız yerin bir haritasını çıkartın. Petrol kuyularını, sondaj yerlerini, boru hatlarını, atık çukurlarını, rafinerileri ve diğer kirlilik kaynaklarını haritada işaretleyin. Ayrıca su sağladığınız, gıda maddeleri yetiştirdiğiniz, hayvan beslediğiniz yerleri de belirtin. Geçmişte nerelerde sızıntılar, kazalar ya da kirlilik görüldüğünü konuşun. Bunların ne gibi etkileri olmuştu? Petrol sızıntılarının etkilerinin görüldüğü yerleri harita üzerinde işaretleyin. Sonra elinizdeki kaynakların bir listesini yaparak acil bir durumda onları nasıl kullanacağınızı planlayın.
Bir araya gelin ve planınızı yapın
- Yukarı yönde akan bir su kaynağı ya da topluma ait su tankı.
- Depolanmiş suyu her 6 - 12 ayda değiştirin.
- İnsanları güvenli biçimde uzaklaştırmak için kamyon ya da diğer araçlar.
- Acil durumlarda komşu toplulukları, yetkilileri ve basını uyarmak için 1 ya da daha çok kişi seçin.
- Okul, cami ya da başka bir toplantı yeri.
- Joseph
- Sala, Naisha, Njuma
- Ahmed'in taksisi,
Kwame'nin kamyonu
Petrolün hasarladığı toprağın onarımı
Petrol sızıntıları toprağa uzun süreli ve ağır zararlar verir. Petrol temizlenip toprak yıllarca nadasa bırakılırsa tekrar verimli hale gelmesi mümkün olabilir. Ancak bu çok ama çok uzun zaman alır. (Bkz "Toprak ıslahı ve ağaç dikimi" ve “Hasarlanan arazinin onarımı .”)
Sızan petrolü temizlemek için yeni bir yöntem?
ABD’deki bir petrol sızıntısından sonra birçok şirket nasıl temizlik yapabileceklerini göstermeleri için davet edildi. Petrolün yayıldığı toprak yığınlar haline getirildi ve her şirkete çalışması için bir yığın verildi.
Şirketlerden biri yenilebilir mantar yetiştirme ve satma ile uğraşan küçük çaplı bir şirketti. Şirketin patronu orman yangınlarından ve doğal afetlerden sonra mantar yetiştiğini gözlemişti. Mantarın hasarlanmış toprağı onarma gücü olduğuna inanıyordu. Ekibiyle birlikte petrolle kirlenmiş toprak yığınına oyster mantarının köklerini diktiler. Sonra yığının üstünü örterek beklemeye başladılar.
6 hafta sonra yığını açtıklarda gördükleri şey çok şaşırtıcıydı. Toprak bazıların çapı 30 santimetreyi bulan dev mantarlarla kaplıydı. Mantarı ve toprağı laboratuara götürüp tahlil yaptırdılar. Mantarda petrol ya da petrolün içerdiği zehirli kimyasalların izi dahi yoktu. Mantar toprağı tamamen temizlemişti!
Hikayenin heyecan verici kısmı daha sonra olanlar. Sonra mantar olgunlaştı, sinekler ona kondu ve yumurtalarını bıraktı. Larvalar göründü, kuşlar ve diğer küçük hayvanlar mantarı ve larvaları yemeye başladılar. Kuşlar ve hayvanların taşıdığı tohumlardan bitkiler yetişmeye başladı. Pis bir çöp yığını zengin bir hayat bahçesine dönüştü.
Bu yöntem deney sırasında işe yaradı, ama her yerde ve her durumda çalışıp çalışmayacağını kimse bilemez. Mantar ya da diğer “doğal çareler”in petrol sızıntılarını temizleyip temizlemeyeceği konusunda daha fazla çalışmanın yapılması lazım.