Hesperian Health Guides
Suyun güvenli biçimde nakli
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 6: Toplumun suyunu korumak > Suyun güvenli biçimde nakli
Suyu kaynağından insanların kullandığı yere naklederken güvenli ve temiz tutmak çok önemlidir. Su taşıma kırsal toplumlarda gündelik hayatın en zor işlerinden biridir ve genellikle kadınlar ve kızlar tarafından yapılır. Elde, omuzda ya da sırtta ağır su kaplarını taşımak sırt ağrısı, omurga harabiyeti gibi sağlık sorunlarına neden olabilir, hamile kadınlarda zorlamaya bağlı düşüklere yol açabilir.
Su getirme projeleri bu sıkıntıları azaltabilir. Bazen basit değişiklikler su taşımayı kolaylaştırır. Su sistemleri inşa edilerek uzun mesafelerden su taşıma gereği ortadan kaldırılabilir. Evler su kaynaklarına yakın yerlere yapılabilir. Erkekler aile hayatında bu işin önemini anlayıp su toplama ve taşıma görevinde kadınlara yardım ederlerse toplumun sağlığı düzelir.
Borularla su getirme
Borularla su getirme sisteminin birçok avantajı vardır. Boru sistemi kirlenme riskini azaltır, sivrisinek ve salyangozların yaşamasına da izin vermez. Ancak kötü inşa edilmiş ve güvensiz bir biçimde kullanılan bir boru sistemi hiçbir şey olmamasından bile daha kötü kirlenmeye yol açabilir. Boru sistemi hem mevcut su ihtiyacını ve su miktarını, hem de gelecekte toplum büyüdüğünde oluşacak su ihtiyacını gözeterek özenle planlanmalıdır.
 |
| Borulu su sistemlerinin en önemli parçalarından biri borular hasarlandığında onları onaran bir görevlinin olmasıdır. |
Su aşağı yukarı tüm kaynaklardan boruya alınabilir ama en sık membalar ve sarnıçlar kullanılır. Yerçekimi suyu aşağıya doğru akıtacağı için en ucuz kaynak yerleşim yerinin yukarısında olandır. Çoğu boru sistemi suyu büyük saklama depolarına getirir. Su depoda klorlandıktan ya da filtre edildikten sonra evlere ya da çeşmelere verilmelidir.
Boru sistemi düzenli bakım gerektirir. Boruların döşendiği yerlerin kayıt altına alınması kazaları önleyebilir, kırılan boruların bulunmasını ve onarılmasını kolaylaştırır. Çatlak borular su israfına, lağımın boruya geçmesine, topraktaki kirleticilerin girişine, sivrisineklerin ve salyangozların üremesine neden olabilirler. Borudaki çatlak jüt, kendir, keten ya da deri ile sarılırsa bu maddelerde mikroplar üreyerek borunun içindeki suyu kirletebilir.
Kadınlar ve erkekler su hakkında konuşuyor
Meksika’daki küçük bir köyde su komitesi büyük bir kaynaktan suyu borularla köye getirmeyi planladı. Her iki ev için ortak kullanılacak bir çeşme yapacak paralarının olduğuna karar verdiler. Köy meclisinde, su komitesinden gelen adam çeşmelerin içme ve pişirme suyu sağlamak amacıyla kullanılacağını açıkladı. Dediklerine göre bu köy için çok yararlıydı çünkü kadınlar her gün dereye gidip su getirmekten ve güvenle içilebilsin diye kaynatmaktan kurtulacaklardı.
Meclisteki kadınlardan biri ayağa kalkarak sordu: “Peki, çamaşırlarımızı nasıl yıkayacağız?” Su komitesinden bir adam, “Her zaman yaptığınız gibi çamaşırlarınızı nehirde yıkamaya devam edebilirsiniz” dedi. İkinci bir kadın ayağa kalkarak “Çocuklarımızı nasıl banyo yaptıracağız?” diye sordu. Adam, “Eskiden olduğu gibi çocuklarınıza nehirde banyo yaptırmaya devam edebilirsiniz” diye cevapladı”. Üçüncü bir kadın ayağa kalkarak, “Evlerimizin bahçeleri ne olacak? Sebze yetiştirmek için suya ihtiyacımız var” dedi.
Kadınlar seslerinin duyulmadığını hissettiler. Onlar su komitesinde bir tane bile kadın olmadığını, dolayısıyla kadınların ihtiyaçlarının karşılanamayacağını söylüyorlardı. Kadınlar su komitesine katılmalarına izin verilmesini ve yeni bir plan yapılmasını talep ettiler. Köy meclisi bunu kabul etti.
Yeni su komitesi farklı bir plan yaptı. İki eve bir çeşme yerine 6 eve bir musluk ve yıkama yeri yapılacak. Kadınlar su getirmek için yine yollara düşecekler ama çamaşır yıkama, çocuklara banyo yaptırma ve mısırları temizleme gibi faaliyetleri köylerinin içinde yapacaklar. Çeşmeler içme suyu için, yıkama yerleri ise gereken diğer işler için kullanılacak.
Böylece içme suyunun temiz kalması garantilenecek. Yıkama yerinde oluşacak atık sular bahçelerde kullanılacak. Bu planı erkekler de çok tuttular çünkü artık akşamları mısır tarlasından döndüklerinde alet edavatlarını yıkayacakları bir mekan olacak. Böylece, köylüler ihtiyaçlarının çoğunu bir defada giderecekler.