Hesperian Health Guides
Kirli su
Maden çıkartma işinde büyük miktarlarda su kullanılır. Geriye su kaynaklarını kirleten büyük miktarlarda atık ve bu kaynaklara bağımlı insanlar kalır. Aslında tüm maden çıkartma işlemleri suyu kirletir, ancak büyük şirketler daha büyük sorunlara neden olurlar. Maden çıkartma alanlarında yüzey ve yeraltı suları yıllarca kirli kalabilir. Su kaybı araziyi çoraklaştırıp tarım ya da hayvan yetiştirme için kullanışsız hale getirebilir. Su kirlenmesinin vereceği hasar maden çıkartmanın kısa dönem ekonomik getirisinden çok daha uzun sürer.
İçindekiler
Su kirlenmesinin önlenmesi ve azaltılması
Sızdıran atık havuzları maden çıkartmaya bağlı su kirliliğinin başlıca nedenlerindendir. Kirliliği önlemek için, atık havuzları:
- Su kaynaklarından ve su havzası tahliye alanlarından uzağa yapılmalıdır.
- Yeraltı suyuna sızıntıları önlemek için uygun biçimde döşenmelidir.
- En iyi uluslararası standartlara göre yapılmalıdır.
- Sızıntıları ve kaçakları önlemek için izlenmelidir.
- Maden çıkartma işlemleri bitince atıkları temizlenmeli ve güvenli biçimde kapatılmalıdır.
Maden çıkartma nedeniyle kirlenen suyun temizlenmesi zor ve masraflıdır; her zaman başarılı da olmayabilir.
Toplum faaliyeti ırmağı koruyor
Kuzey Filipinlerde, Abra Irmağı yüksek dağlardan doğup ovalardan geçerek Çin Denizi’ne dökülür. Nesiller boyunca, Abra Irmağı çevresinde yaşayanlar hayatlarını tarım, balıkçılık, el işleri ve küçük çaplı altın ve bakır madeni çıkartma gibi işlerden kazandılar. Son yıllarda, bu alanda altın madeni çıkartmaya başlayan büyük şirketler ırmağa, yaban hayatına ve orada yaşayan insanlara büyük zarar vermeye başladılar.
Maden çıkartma şirketleri ocak açmak için ormanları kestiler, dereler ve ırmak kumla doldu ve kurudu. Çeşitli kuşlar, hayvanlar ve bitkiler ortadan kayboldu. Irmak suyu atık havuzlarından ve asidik maden suyundan gelen kimyasalların sızmasıyla zehirli hale geldi. Abra Irmağı boyunda yaşayanlarda başağrısı, baş sönmesi, öksürük, göğüs ağrısı, burunda ve gözlerde tahriş, deri döküntüleri ve ishal gibi sorunların yanı sıra yıldan yıla ürünün azalması sonucu gelişen açlık gibi uzun dönem sorunlar da baş gösterdi.
Bu sorunlara karşı, halk Abra Irmağını Koruma Hareketi (STARM) adında bir grup kurdu. STARM toprak ve su haklarını çeşitli yollarla koruyor. STARM halkı ve hükümet görevlilerini maden çıkartmanın tehlikeleri hakkında eğitiyor. Yerel talepleri bildirmek için dilekçe kampanyaları ve toplantılar düzenliyor. STARM teçhizat ve bilim adamı desteği veren yerel üniversiteler, şahitlik, kılavuzluk ve su örneği toplayıcılığı yapan yerel toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde su kalitesini izliyor.
Sadece cep telefonları ve kameralarla mücehhez olan toplum tabanlı su izleme ekipleri birbirlerini alışılmadık olaylar konusunda uyardılar. Örneğin, suyun aşağı tarafında çok sayıda balık ölmeye başlayınca, suyun yukarı tarafındaki toplum liderleri yaptıkları araştırmada maden drenajından garip bir kimyasal koku geldiğini buldular. Üniversitedeki bilim adamları hemen ırmak suyundaki zehirli maddeleri tespit edebilmek için numune alma kapları gönderdiler.
Tehlikeli maden çıkartma Abra Irmağı boyunca devam ediyor. Ancak Abra Irmağını Koruma Hareketi maden çıkartma şirketlerini zararlı uygulamalarına son vermeye zorluyor, halk da güvenli ve sağlıklı bir çevre haklarını savunuyor.
Asidik maden suyu
Asidik maden suyu, su ve havanın toprağın derinliklerinde sülfürle karışarak (sülfit) ağır metalleri ve diğer zehirli maden atıklarını çözen asitler oluştuğunda ortaya çıkar. Bu zehirli karışım kayaları eriterek toprağa, yeraltı suyuna, ırmaklara ve göllere karışır. Önce, pek fazla tehlike belirtisi olmayabilir, ancak sudaki zehirler insanları, bitkileri, balıkları ve hayvanları yavaş yavaş hasta eder. Asidik maden suyu madenin aşağı tarafındaki hayatı yüzlerce hatta binlerce yıl sürecek biçimde yok edebilir.
Her maden asidik maden suyu oluşturabilir. Bir kez başladığında durdurulması neredeyse imkansız olduğu için, şirketler maden ocağı açmadan önce asidik maden suyu oluşmayacağını ispatlamalıdırlar. Asidik maden suyunu önleme, temizleme ya da sınırlama o kadar masraflıdır ki buna karşı açılacak bir kampanya şirketi maden açmaktan vazgeçirebilir.
Asidik maden suyuna karşı yapılabilecekler
- Terk edilmiş madenleri belirleyin ve güvenilir bilim adamlarına test ettirin. Maden çıkartma şirketinin testleri yapıp size sadece sonuçları söylemesine izin vermeyin. Yalan söylerler.
- Maden çıkartma şirketinden asidik maden suyu konusunu içeren Çevresel Etki Değerlendirmesi isteyin.
- Madenlerin nasıl izleneceğini öğrenin.
- Asidik maden suyuyla başa çıkmanın tek güvenli yolunun kaynağında önleme olduğunda ısrar edin.