Hesperian Health Guides
Maden çıkartmaya bağlı sağlık sorunları
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 21: Madencilik ve sağlık > Maden çıkartmaya bağlı sağlık sorunları
Maden çıkartma yangın, patlama ya da maden ocağı göçüğü gibi madencileri ve maden yakınlarında oturanları etkileyen ciddi kazalarla neden olabilir. Maden çıkartmanın çok önceleri yapıldığı yerlerde bile toprakta ve suda kalan atıklar ve kimyasallar nedeniyle insanlar sağlık risklerine maruz kalabilirler. Maden çıkartma sağlığı birçok yolla etkiler:
- Toz, kimyasal sızıntılar, zararlı dumanlar, ağır metaller ve radyasyon işçiler zehirleyerek ve hayat boyu sürecek sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Ağır kaldırmak ve vücut uygunsuz pozisyonlardayken çalışmak kollarda, bacaklarda ve sırtta hasara yol açabilir.
- Matkap ya da diğer titreşimli makineler kullanmak sinirlerde ve damarlarda hasar oluşturabilir; duyu kaybına, gangren gibi tehlikeli enfeksiyonlara, hatta ölüme neden olabilir.
- Makinelerden çıkan sürekli ve yüksek ses sağırlığa kadar varan işitme sorunlarına yol açabilir.
- Zayıf bir fener ışığıyla yeraltında uzun süre çalışmak görmeye zarar verebilir.
- Su içmeden çok sıcak şartlarda çalışmak sıcak stresine neden olabilir. Sıcak stresinin belirtileri: baş dönmesi, zayıflık, nabzın hızlanması, aşırı susama hissi ve bayılmadır.
Su kirliliği ve su kaynaklarının aşırı kulla
- Su kirliliği ve su kaynaklarının aşırı kullanımı çok sayıda sağlık sorununa yol açabilir (bkz Bölüm 5 ve Bölüm 6).
- Arazi ve toprağın tahrip olması, gıda azlığına ve açlığa neden olabilir.
- Madenlerin yakınına kurulan elektrik santrallerine ve izabe tesislerine bağlı hava kirliliği ciddi hastalıklara yol açabilir (bkz Bölüm 16).
Maden çıkartma ve Dinehler arasında hastalıklar
Dineh kabilesi ve ABD’nin batı kısmındaki çöllerde yaşayan diğer yerli halklar Yaratıcı’nın dünyada iki tür sarı toz yarattığını söylerler. Bunlardan biri mısırın sarı renkli polenidir. Dinehler için mısır kutsal bir gıdadır, poleni dinsel törenlerde kullanılır. Diğer sarı toz ise “sarı pasta” ya da uranyumdur. Dinehler uranyumun yer altında kalmak üzere yaratıldığına ve oradan çıkarılmaması gerektiğine inanırlar.
1940’larda, ABD hükümeti uranyumun nükleer silah yapımında ve nükleer enerji elde edilmesinde kullanımını keşfettiğinde, maden çıkartma şirketleri Dineh arazisinde uranyum aramak için kazılara başladılar. Daha önce hayatlarını koyunculukla kazanan genç Dineh erkekleri büyük bir hevesle madenlerde çalışmaya başladılar. Uranyum madeni çıkartma kısa süre içinde Dineh halkının en önemli geçim kaynaklarından biri oldu. Ancak yıllar içinde bu iş onların çok hasta hale gelmelerine yol açtı. Hükümet ve madencilik şirketleri uranyum çıkartmanın tehlikelerini biliyorlardı, ancak işçiler ve aileleri başlarına gelebileceklerden habersizdi.
Dinehli maden işçileri radyasyonun zararlı etkileriyle erkenden ölmeye başladılar. Çok sayıda kadın düşük yaptı, sakat ya da başka hastalıkları olan bebekler doğurdu. Madende çalışan erkeklerde akciğer kanseri ve solunum sorunları gelişti. Bazıları yürüyemez hale geldi.
Madenlerin çevresindeki sığırlar ve koyunlar bile hastalanarak süt ya da yün veremeden öldüler. Bu sorunlar 50 yıldan uzun zaman sürdü. Sonunda, 2005’te, Dineh halkı arazilerinden uranyum çıkarılmasını yasakladı. Ancak Dineh arazisinde hala yüzlerce terk edilmiş uranyum madeni ve zehirli atık yığınları mevcut. ABD hükümeti uranyum zehirlenmesinden ölenlerden bazılarının ailelerine tazminat ödüyor, ancak bunun tutarı çok az. Üstelik nükleer endüstriden Dineh halkına madenlerin yeniden açılması için yoğun bir baskı var.
Dineh arazisi aynı zamanda ABD’deki en büyük kömür rezervlerine sahip. Uranyum çıkarma işi bitince kömür çıkarma işi Dineh erkekleri için en kazançlı işlerden bir haline geldi. Ancak topraktan kömür çıkartılması da, çıkartılan kömürün elektrik santrallerinde yakılması da hem sağlığa hem de çevreye zarar veren bir iş. Benzer durumdaki diğer insanlar gibi.
Dineh halkı da yoksullukla hastalık arasında seçim yapmaya zorlandı. Dinehler’in daha iyi seçenekleri olması için değişmesi gereken çok şey var. Özellikle de yerli insanların toplumları, kaynakları ve gelecekleri hakkında söz sahibi olmalarını inkar eden ırkçılığın değişmesi şart. Ve bütün dünya, özellikle de ABD, enerji üretimi için kömürü ve uranyumu değil, daha az zarar veren yolları kullanmalı.