Hesperian Health Guides
Üreme sağlığı sorunları
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 16: Zehirli kimyasallardan kaynaklanan zarar > Üreme sağlığı sorunları
Zehirli kimyasallar sağlıklı çocuklar doğurma yeteneğimizi hasarlayabilirler. Üreme sağlığı sorunları en çok çocuk doğurma çağında olan kadınları etkilemekle birlikte erkek ve kadınları hayatlarının herhangi bir döneminde etkileyebilir.
Bazı kimyasallar düşüklere veya erkek ya da kadınlarda kısırlığa yol açar. Bu etkiler hormonların, ince yani büyüme ve kadınlarda aybaşı kanamaları ve üreme gibi süreçleri kontrol eden doğal kimyasalları bozuşması sonucu ortaya çıkar. Diğer kimyasallar vücudumuza girdiklerinde hormonlar gibi davranırlar. Yanlış sinyaller göndererek doğal hormonlarımızı şaşırtırlar. Bu nedenle, bazen bu kimyasallara hormon bozucu denir.
İçindekiler
Üreme hormonları nasıl çalışır
Östrojen ve progesteron denen kadın hormonları kız çocuklarının vücutlarında ergenlik adı verilen değişikliklere yol açar. Yumurtalıklardan her ay bir yumurta salınması, hamilelik sırasında aybaşı kanamalarının durması ve doğumdan sonra memelerde süt yapılması bu hormonlara bağlıdır. Hormonlar ayrıca bebeğin annenin rahminde nasıl gelişeceğini de belirlerler.
Zehirli kimyasallar hormonları bozar
Hormon bozucu kimyasallar kız çocuklarında aybaşı kanamalarının erken başlamasına, düzensiz kanamalar olmasına ya da hiç kanama olmamasına neden olabilirler. Hormonların normal fonksiyonlarının bozulması kadınların ölümüne yol açabilecek çok tehlikeli bir hastalık olan dış gebeliğe de neden olabilir.
PKBler, dioksinler ve kimi plastikler, gibi bazı kimyasalların çok küçük miktarları bile üreme sağlığına ciddi hasar verebilirler. Bu kimyasalların birçoğu görülemez ya da kokusu alınamaz. Bunlar maruziyet anında değil ama yıllar sonra ya da bir sonraki nesilde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirler.
Endometriozis
Endometriozis rahimi döşeyen dokuların rahim dışında gelişmesine yol açan ciddi bir hastalıktır. Endometriozise neyin yol açtığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak endüstri bölgelerinde ve kirliliğin çok olduğu yerlerde oldukça sık görüldüğünden nedenlerinden birinin endüstriyel kirlilik olması muhtemeldir. Endometriozis çok ağrılı olabilir. Endometriozis hamile kalmayı da zorlaştırabilir.
Belirtiler
Endometriozisin ana belirtileri aybaşı kanaması sırasında ağrı, bel ve karın ağrılarıdır. Diğer belirtiler:
- Ağır aybaşı kanamaları ya da diğer zamanlarda vajenden kanama
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Ağrılı barsak hareketleri (sıklıkla ishal ya da kabızlıkla birlikte)
- Karında şişkinlik, kusma, bulantı, bel ağrısı ve yorgunluk
Bunlar başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilirler. Endometriozise mi yoksa ciddi bir başka hastalığa mı bağlı olduğunu anlamak için hemen bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Bazı sağlık görevlileri endometriozisi bilmeyebilir, bu nedenle hastalık belirtileri olduğu halde sağlık görevlisi sizde endometriozis yok diyorsa mümkünse bir başka sağlık görevlisinin görüşünü alın.
Önleme ve tedavi
Doğum kontrol haplarını ağrıyı ve ağır ya da düzensiz kanamaları azaltmak için kullanabilirsiniz. Bir sağlık görevlisiyle görüşün. Ayrıca, ağrıyı ibuprofen gibi ilaçlar alarak da azaltabilirsiniz.
Bazı kadınlarda, yiyeceklerin değiştirilmesi ağrıyı ve hastalığın diğer belirtilerini azaltmakta yardımcı olabilir. Endometriozise östrojenle ilgili sorunlar neden olduğundan, östrojen ya da östrojen-benzeri maddeler içeren aşağıdaki gıdalardan kaçının:
- Hormon verilmiş ya da pestisid içeren yemlerle beslenmiş hayvanlardan elde edilen et ve süt ürünleri.
- Pestisid uygulanmış bitki ve meyveler.
- Soya fasulyesi ve soya, fıstık ve diğer baklagillerden yapılan gıdalar.
Vücudun daha fazla östrojen üretmesine neden olan ya da östrojen-benzeri etkileri olan patlıcangiller ailesinden gıdalar (patates, domates, biber), kahve, çikolata, çay ve kolalı içeceklerden kaçınmak da yararlı olabilir.
Aşağıdaki gibi bazı gıdalar vücudun endometriozisle mücadelesine yardım eder:
- Tam tahıllar, fasulye ve kahverengi pirinç gibi posalı gıdalar.
- Omega-3 yağ asitleri denen sağlıklı yağları içeren ceviz, kabak çekirdeği, somon ve diğer yağlı balıklar gibi gıdalar.
- Koyu yeşil sebzeler, lahana, brokoli, karnabahar, susam, incir ve badem.