Radyasyon

---

HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 16: Zehirli kimyasallardan kaynaklanan zarar > Radyasyon

---

Bu bölümde:

 

Bu bölümde:

Radyasyon gözle görülemeyen bir enerji türüdür. Güneş ışığı gibi bazı kaynaklardan gelen radyasyon yararlıdır. Ama uranyum, gibi ağır metallerden gelen radyasyon, radyasyon zehirlenmesine, kanserlere, deri hastalıklarına ve doğum defektlerine neden olur. Radyoaktif maddeler toprağı ve suyu nesiller boyu sürecek biçimde zehirler.

Radyoaktif maddelerin çoğu askeri amaçlarla yapılır ve savaşlarda kullanılır. Radyasyona maruziyet en sık askeri üsler ve savaş bölgeleri gibi silahların üretildiği, denendiği ve kullanıldığı yerlerde görülür. Askeriyenin kullanıldığı radyoaktif maddeler bazen dönüştürülerek başka metal ürünlerde kullanılır ve radyasyona maruz kaldıklarını bilmeleri mümkün olmayan insanlara zarar verirler.

Radyoaktif metaller bazı elektronik ürünlerde de kullanılırlar ve bunlara maruz kalan çalışanlarda zarara yol açarlar. Nükleer güç santrallerinde, uranyum madenlerinde ya da nükleer atık gömme alanlarında çalışanlar da radyasyona maruziyet açısından ciddi risk altındadır. (Bkz "Maden çıkartma ve Dinehler arasında hastalıklar").

Radyasyon hastalığı

Radyasyon akciğer, tiroid ve kan kanserine, kemik, kas, sinir sistemi, mide ve sindirim sistemi hastalıkların neden olabilir.

Radyasyona, çoklukla zaman içinde ufak ufak miktarlarda maruz kalındığından sağlık sorunları da yavaş yavaş gelişir. Örneğin, uranyum madeninde çalışanlar yıllarca herhangi bir hastalık belirtisi olmadan yaşarlar. Yıllar sonra, akciğer kanseri ve radyoaktif maddelerle çalışmaya bağlı diğer hastalıklar ortaya çıkar (bkz "Maden çıkartma ve Dinehler arasında hastalıklar").

Radyoaktif roket (bitmiş uranyum bombaları) kovanlarıyla temas eden askerlerde ve yıkıntıların arasına bombaların terk edildiği savaş bölgelerinde yaşayanlarda da radyasyon hastalığı gelişir.

Nükleer kazalar ya da patlamalar hemen ya da birkaç hafta içinde ölüme neden olabilirler. Patlamadan sonra 6 hafta yaşayabilenler bir süre için iyileşse de yıllar sonra yeniden ciddi hastalık tabloları ortaya çıkar.

Radyasyon anne sütüyle bebeklere geçebilir. Radyasyon hastalığı insandan insana geçmez ama oluşturduğu hasar çocuklara ve torunlara doğum defektleri, kanserler ve diğer sağlık sorunları biçiminde aktarılabilir.

Belirtiler

Radyasyon hastalığının erken belirtileri bulantı, kusma, ishal ve yorgunluktur. Bunları şu belirtiler izleyebilir:

Saç dökülmesi Solunum sıkıntısı Diş ya da diş eti hastalıklarında kötüleşme Nabızda hızlanma Deri altında kanama odakları Kuru öksürük

Vücutta yanma hissi Ağız ve boğazda şişme Kalp ağrısı Deride kalıcı koyulaşma Deride, diş etlerinde ve tırnak yataklarında solukluk (kansızlık belirtisi) Ölüm

Babaannem büyük babamın ölümüne neden olana kadar radyasyonun ne olduğunu bilmiyordu.

Radyasyon zehirlenmelerine karşı örgütlenme

Japon Mitsubishi Corporation’ın ortaklarından olduğu Asian Rare Earth adlı şirket Malezya’daki Bukit Merah köyünde televizyon ekranlarında kırmızı renk sağlamak için kullanılan nadir bir metali üretmek amacıyla bir fabrika kurdu ve 10 yıl süreyle işletti.

Fabrika radyoaktif atıklarını köyde depoladı, çok sayıda köylüde radyasyona bağlı kanser ve doğum defektleri gelişti. Fabrika ne atık alanının etrafını çitle çevirmiş, ne uyarı levhaları asmış, ne de köylülere verebileceği zararı azaltmak için herhangi bir tedbir almıştı.

Yöre sakinleri şirketin fabrikayı kapatması için dava açtılar. Dava görülürken yerel radyo ve televizyon programlarında geniş yer bulan protesto gösterileri düzenlediler. 7 yıl sonra, Malezya’daki bir mahkeme Asian Rare Earth şirketini Bukit Merah’daki işletmesini kapatmaya ve tüm radyoaktif atıklarını ve zehirli kimyasallarını temizlemeye mahkum etti.

Protesto gösterilerini, medyayı ve davaları kullanarak fabrikayı kapattıran köylüler sağlık sorunlarının daha da büyümesini önlediler.

This page was updated:03 Ara 2021