Hesperian Health Guides
Zehirli kimyasallar nasıl zarar veriyor?
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 16: Zehirli kimyasallardan kaynaklanan zarar > Zehirli kimyasallar nasıl zarar veriyor
 |
| Ailenin her ferdi kimyasal fabrikasından farklı etkilenir — bazısı çok, bazısı az. |
Bir insanın zehirli kimyasallardan zarar görüp görmeyeceği ve hangi tür sağlık sorunları gelişebileceği çok sayıda faktöre bağlıdır:
- Hangi kimyasallara, hangi dozda maruz kalındığı
- Maruziyetin ne kadar sürdüğü
- Kişinin yaşı, kilosu, boyu ve cinsiyeti
- Maruziyet sırasındaki genel sağlık durumu
Zehirli kimyasallar en çok vücudun hızla büyüdüğü ve değiştiği zamanlarda zarar verir.
Bu nedenle en büyük risk altında olanlar şunlardır:
- Anne karnındaki bebekler
- Hızla büyüyen küçük çocuklar
- Vücudunda hızlı değişimler olan ergenler
- Vücutları yavaşladığı için zehirleri filtre etme yeteneği azalan yaşlılar.
Zehirli kimyasallar ciddi doğum defektleri ya da kanser gibi ağır etkiler yapabildikleri gibi bazen de öğrenme güçlüğü, gelişme yavaşlığı, alerjiler, kısırlık ve sık sık hastalanma gibi fark edilmesi daha zor sorunlara da yol açabilirler.
Belli bir sağlık sorununun zehirli kimyasallar nedeniyle mi ortaya çıktığını veya zehirli kimyasallarca ağırlaştırıp ağırlaştırmadığını belirlemek zordur. Zehirli kimyasalların çok değişik hastalıklara neden olduğu ispatlanmış olmakla birlikte, çok farklı zamanlarda çok sayıda kimyasala maruz kaldığımız için, şu hastalık şu kimyasaldan kaynaklanmıştır demek zordur. Ancak şurası bir gerçektir çok sayıda hastalık sürekli zehirli kimyasallara maruz kalınan yerlerde daha sık görülmektedir.
Çok az miktarlar bile zararlıdır
Geleneksel olarak, doktorlar ve bilim adamları “zehirli olan doz” kuralını izlerler. Bu bir maddenin fazlasının daha çok etkili, azının ise daha az etkili olduğu anlamına gelir. Örneğin, arsenik ya da siyanid gibi maddeler sadece ağız yoluyla çok miktarda alındığında zehirlidir. Aspirin gibi az bir miktarda alındığında yararlı olan ilaçlar bile büyük miktarlarda alındıklarında zararlı olurlar.
Ancak bazı zehirli kimyasalların çok az miktarları bile çok zararlı olabilir. KOKlar ve PKBler gibi bazı kimyasalların güvenli olan bir dozu yoktur, çok çok azı bile zararlıdır.