KOK’lar

---

HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 16: Zehirli kimyasallardan kaynaklanan zarar > KOK’lar

---

Bu bölümde:

 

Bu bölümde:

KOK’lar (kalıcı organik kirleticiler) denilen bir grup kimyasal hava ya da suyla hayvanlara, balıklara ve insanlara geçip birikerek daha da tehlikeli hale gelir. Kalıcı bu maddelerin çevrede ve vücutlarımızda uzun süreler kalabildiğini belirtir. Organik bu maddelerin tüm canlı varlıklara girdikleri ve onları etkiledikleri anlamına gelir. Kirletici bu maddelerin çevre için tehlikeli olduklarını ifade eder.

En sık karşılaşılan KOK’lar dioksinler (üretim ve yakma sırasında oluşan bir kimyasal atık), PKBler (elektronikte ve çok sayıda ev ürününde kullanılan sıvı bir kimyasal madde) ve çeşitli pestisidlerdir (DDT dahil).

Ama biz hiç zehirli kimyasal kullanmayız!

Kimyasallar rüzgarla, suyla, yediğimiz bitkilerde ve hayvanlarda taşınır. Vücudumuzda adını dahi duymadığımız zehirli maddeler bulunur.

KOK’lar hava, su ve toprak yoluyla yayılırlar. Bunlar canlıların vücutlarında toplanır ve gıda zinciri boyunca birikirler. Bu nedenle KOK’lar çevremizdeki her yerde, hatta üretildikleri yerlerden çok uzaklarda bile bulunurlar.

Dioksinler KOK’ların en zehirli olanlarından biridir. Dioksinin çoğu PVC plastik, beyazlatılmış kağıt, kömür, mazot ve klor içeren diğer şeyler yakıldığında ortaya çıkar. Dioksin metal eritme, çimento ya da kağıt yapımı sırasında ve bazı pestisidlerden de salınır. Hava ve suya salınan dioksin eninde sonunda gıdalarımıza ve içme suyuna geçer. Dioksin kansere yol açar.

PVC plastik su sistemleri için boru yapımında sıklıkla kullanılır. PVC ayrıca süt şişeleri, oyuncaklar, gıda kapları ve her gün kullanılan diğer ürünlerde de kullanılırlar. PVC plastik eskidikçe ve yıprandıkça, zehirli kimyasallar salarak ciddi hastalıklara neden olur. PVC plastikler yakıldıklarında dioksinler ve furanlar denen zararlı KOK’ları salarlar.

Bir zehirli kimyasalı bir başkasıyla değiştirmek sorunu çözmez.

PKB’ler (Poli klorlu bifenil) eskiden transformatörler ve elektrik düğmelerinde, karbonsuz kopya kağıdı ve boyalar gibi ürünlerde kullanılan bir KOK türüdür. Çok zehirli oldukları bilindiğinden, artık tüm dünyada yasaklanmış, bazı yerlerde yerini PBDE’ler adı verilen kimyasallar almıştır. Ancak PBDE’ler de vücudumuzda uzun süre kalmakta, beyin ve sinir hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açmaktadır.

İşe dioksinler ve PKBler gibi bildiğimiz zararlı maddeleri durdurarak başlayabiliriz.

KOK’lardan kaynaklanan sağlık sorunları

KOK’lara çok az bile maruz kalmak kısırlık ve doğum defektleri gibi sorunlara yol açar. Bazı KOK’lar vücudun diğer kimyasallara daha duyarlı hale gelmesine de neden olurlar.

Toplumu KOK’lardan korumak

KOK’lar her gün kullandığımız çok sayıda ürünün yapısına girerler. KOK’ların zararını önlemenin tek yolu onları satın almaya, kullanmaya ve üretmeye son vermektir.

• PVC’den yapılan ürünleri almaktan kaçının. PVC ürünler ilk kullanıldıklarında ya da güneşe maruz kaldıklarında keskin bir koku salarlar, sıklıkla bu ürünlerin tabanlarında “3” ya da “V” sembolü bulunur. Plastik kullanmak zorunda kalırsanız 2, 4, 5 ve 1 numaralı olanların en güvenli olanlar olduğunu unutmayın.

• Plastik torba ve dispozıbl (sıklıkla beyazlatılmış) kağıt ürünleri kullanmayın. Bunların yerine bez torba ya da yeniden kullanılabilen tabak ve bardaklar kullanın.
• Çöpleri, özellikle plastik çöpleri yakmaktan sakının.
• Kimyasal pestisidler kullanmadan gıda üretin ve böyle üretilen gıdaları satın alın. Sürdürülebilir tarım yöntemlerini kullanan çiftçileri destekleyin.
• Sağlık çalışanlarından PVC plastikten yapılamamış tıbbi ürünleri kullanmalarını isteyin.
• Atık yakılmasını yasaklayan kanunları destekleyin.
• KOK’ların tümden ortadan kaldırılmasını talep eden kampanyalara katılın.

This page was updated:03 Ara 2021