Hesperian Health Guides
Hava kirliliği
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 20: Zehirli maddelere bağli zarari önleme ve azaltma > Hava kirliliği
Hava zehirli gazlar ve küçük toz partikülleriyle kirlenir. Hava kirliliğinin çoğu motorlarda, fabrikalarda ve elektrik santrallerinde fosil yakıtlar (petrol, kömür, mazot, benzin) yakılmasına bağlıdır. Rüzgar ve yağmur hava kirliliğini kirliliğin kaynağından çok uzaklara taşıyabilir. Bu her yerde sağlık sorunlarına yol açar. Hava kirliliği genellikle şehirlerde, endüstriyel alanlarda, çukur ya da dağlarla çevrili yerlerde ve havanın hapsolduğu, iyi hareket etmediği yerlerde daha şiddetlidir.
Kirli havada civa ve kurşun gibi ağır metaller KOK’lar, ve sülfür dioksit gibi diğer zehirli kimyasallar bulunabilir.
Hava kirliliğini izliyorsanız, havada hangi kimyasalların bulunduğunu bilmeniz yararlıdır. Ancak kendinizi ve toplumunuzu hava kirliliğinin zararlarından nasıl koruyacağınızı bilmenizin havada tam olarak ne olduğunu bilmenizden genellikle daha yararlı olduğunu aklınızda tutun.
Hava kirliliği çeşitli kanserler ve solunum hastalıkları da dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına neden olur.Hava kirliliği ormanları, su kaynaklarını, binaları ve tabii ki akciğerlerimizi tahrip eden asit yağmurlarına yol açar. Ayrıca, hava kirliliği küresel ısınmanın da belli başlı nedenlerindendir.
İçindekiler
Hava kirliliğinin izlenmesi
Hava kirliliğinin izlenmesi kirletici iş kollarına ya da endüstrilere karşı başlatılan kampanyalarda kullanılabilecek bir yöntemdir. İzleme, çok sayıda insanın kampanya katılmasına imkan vermesinin yanı sıra şirketlere ya da endüstrilere kirliliği durdurmak için baskı yapmakta kullanılabilecek kanıtlarının toplanmasına da katkıda bulunur.
Hava kirliliğinin izlenmesi ya da denetlenmesi duyularınızla ve sağduyunuzla başlar. Hava kirliliğinin toplumunuzdaki etkisini öğrenmek için insanlardan kokladıklarının, gördüklerinin, işittiklerinin, tattıklarının ya da hissettiklerinin kaydını tutmalarını isteyin. Ne kadar çok insan bunu yaparsa hava kirliliğinin belirlenmesi ve durdurulması şansı o kadar artar.
“Elden ele kova” yöntemi
Bazı topluluklar havayı “elden ele kova” adı verilen basit ve ucuz yöntem kullanarak izlerler. Bir vanası ve özel bir torbası olan 19 litrelik plastik kova hava numunelerini almak için kullanılır. Zehirli madde salındığında ya da havanın özellikle kirli göründüğü herhangi bir zamanda vana açılarak az bir miktar hava torbaya emilir.
Sonra torba kovadan çıkartılır ve hangi kimyasalları içerdiğini anlamak için bir laboratuara gönderilir.
Hava numunesini bir laboratuarda tahlil ettirmek “elden ele kova”nın en masraflı kısmıdır. Çoğu ülkelerde hava numunesini uygun biçimde tahlil edecek laboratuarlar yoktur, bu nedenle numunelerin Avrupa’ya ya da ABD’ye gönderilmesi gerekebilir. Bazı topluluklar “elden ele kova” için kapı kapı dolaşarak ya da danslar, partiler, ev toplantıları düzenleyerek para toplarlar.
Birçok topluluk “elden ele kova”yı görüşmeler ve anketler gibi toplumu örgütleyici diğer aktivitelerle birlikte kullanır. Ayrıca zehirli madde salınmalarını basına ve hükümete bildirirler; rafinerileri ve diğer kirletici endüstrileri daha güvenli aletler kullanmaları, emisyonlarını azaltmaları için zorlamaya çalışırlar.
GroundWork’ün “elden ele kova” uygulaması
Güney Afrika’daki Durban şehri petrol rafinerileri ve boru hatları, büyük bir kimyasal depolama alanı, kimyasal fabrikaları, dokuma ve kağıt fabrikaları ve zehirli atık gömme alanlarıyla çevrili bir yerdir. Durban’da yaşayanlar her gün yüksek seviyede hava ve su kirliliğine maruz kalırlar, zehirli kimyasallara sürekli maruziyet sonucu çok sayıda sağlık sorunu ortaya çıkar. Yangınlara, yakınlardaki sulak alanların ve yer altı su kaynaklarının tahribine yol açan endüstriyel kazalara, sızdıran depolama tanklarına ve kırık boru hatlarına sık rastlanır.
Durban’daki hava kirliliğini izlemeye yardımcı olmak için 1999’da, GroundWork adı verilen bir grup oluşturuldu. “Elden ele kova” yöntemi kullanılarak, gaz alevi, patlama ya da zehirli madde salınması olduğunda havadaki zehirli maddeler belirlenmeye başlandı. Kirli havayla dolu torbalar tahlil için ABD’deki bir laboratuara gönderildi.
Laboratuar tahlillerinde sülfür dioksit, azot oksit ve benzen dahil olmak üzere yüksek düzeylerde zehirli maddeler bulundu. Bir okulun yakınından alınan hava numunelerinin tahlili çocukların her gün, gün boyu işlek bir otoyolda kalanlar kadar kirliliğe maruz kaldıklarını ortaya koydu.
Aktivistler tahlil sonuçlarını hükümete ve kirliliğe yol açan endüstrilere gösterdiler, ayrıca radyolarda, gazetelerde ve halk arasında ilan ettiler. Devletin işlettiği petrol şirketi tahlillerin doğru olmadığını, kendileri hava numuneleri alacaklarını bildirdi. Ama onların aldığı numunelerde zehir miktarı daha da yüksek çıktı!
“Elden ele kova” yöntemi Güney Afrika’da kirliliğe karşı ulusal düzeyde bir hareketin başlamasına yardımcı oldu. Giderek gelişen çevresel adalet hareketinin baskısıyla, 2004’te Hava Kalitesi Kanunu kabul edildi. Durban şehri ayrıca kendi hava izleme sistemini kurdu. O zamandan beri, hava kirliliğinde dikkate değer bir azalma oldu.
“Elden ele kova” topluluk üyelerinin kendilerini daha güçlü, cesur ve kirletici endüstrilere daha baş kaldırabilir hissetmelerine yardımcı oldu. Artan özgüvenleriyle hükümeti seslerine kulak vermeye zorladılar.
Güney Afrika’da hala ciddi bir kirlilik sorunu var. Kimyasal fabrikaları, rafineriler ve boru hatları eskidikçe kaza tehlikesi artıyor. Ancak Durbanlılar toplumsal örgütlenmeyi zehirli kirliliğin numunelerini toplayabilecekleri bir araçla birleştirerek kendilerini daha güvenli hale getirdiler. Hem ülkenin geri kalanına hem de dünyaya halkın endüstriyi ve hükümeti kirliliğin sorumluluğunu almaya zorlayabileceğini gösterdiler.
Zehirli maddeler salındığında
Kimyasal fabrikalarında, petrol rafinerilerinde ve diğer fabrikalarda aniden çok büyük miktarlarda zehirli kimyasal salınmasına yol açan kazalar olabilir. Rafineriler ayrıca ‘düzenli bakım’larının bir parçası olarak zehirli gaz salarlar. Zehirli madde salınması bir duman bulutu, büyük bir alev ya da aniden ortaya çıkan kuvvetli bir koku şeklinde kendini gösterebilir. Bu durum korkutucu, ayrıca öldürücü de olabilir.
Kısa dönemde, her zehirli madde salınmasında, kimyasal sızıntı sırasında ve sonrasında zararı azaltmak için adımlar atılmalıdır (bzk Ek A: Güvenlik ve acil durumlar). Uzun dönemde, endüstrilere ve hükümetlere daha iyi güvenlik düzenlemelerini uygulamaya koymaları için, baskı oluşturmak üzere toplumun organize olması gerekir.
Zehirli madde salınması sırasında:
- Duruma göre ve ne kadar hızla karşılık vereceğinize bağlı olarak bazen en güvenli yaklaşım sadece dışarı çıkmamaktır. Diğer durumlarda, alanı mümkün olan en hızlı biçimde terk etmek daha güvenlidir. Eğitim ve iyi bir acil planı ne zaman yerinizde kalacağınız, ne zaman terk edeceğiniz konusunda size yardımcı olacaktır.
- Bazı kayıtlar tutun. Olayın günün hangi saatinde meydana geldiğini ve ne kadar sürdüğünü belirtin. Ayrıca alışılmadık kokular, görüntüler, sesler, fiziksel tepkiler (vücudunuzda hissettikleriniz) ve etrafınızdaki diğer insanların ve hayvanların tepkilerini de kaydedin. Bu bilgilerden daha sonraki toplumsal faaliyetlerde yararlanılabilir.
- Güvenli ise fotograf ve video çekin. Bunlar da ileride mahkemelerde ya da kampanyalarda kullanılabilir.
Zehirli madde salınması sonrasında:
- Kimyasallara maruz kalanların hemen bir sağlık kuruluşuna gitmelerine yardım edin.
- Yerel yönetimle ve basınla temasa geçerek olanları rapor edin.
- Olup biteni herkese duyurmak ve yapılacakları organize etmek için bir toplantı yapın.
- İnsanları deneyimlerini ve duygularını paylaşmaya teşvik edin. Bu insanların olayın şokundan kurtulmalarına ve toplumsal dayanışma oluşturmalarına yardım eder.
| Doğrudan takvimin üzerine notlar almak zehirli madde salınmasıyla ilgili kayıt tutmak için iyi bir yoldur. |  |