Hesperian Health Guides
Tıbbi atıklara bağlı sağlık sorunları
HealthWiki > Topluluk için Çevre Sağlığı Rehberi > Bölüm 19: Tıbbi atıklar > Tıbbi atıklara bağlı sağlık sorunları
Özenle yok edilmedikleri taktirde bütün atıklar sağlık sorunlarına neden olur. Ancak tıbbi atıklar aşağıdaki gibi özel sağlık sorunlarına yol açarlar:
- Kullanılmış iğneler ve kesici aletlere bağlı hepatit B ve C, tetanos, HİV/AİDS ve ciddi deri enfeksiyonları.
- Dezenfektanlar, deterjanlar, ilaçlar ve laboratuarlardaki kimyasalları solumakla alerjiler, deri döküntüleri, gözde tahriş, astım ve başka solunum sıkıntıları ortaya çıkar.
- Antibiyotik direnci. Bir kişi antibiyotiklerle sık sık temas ediyorsa, o kişi hastalandığı zaman antibiyotikler etki etmeyebilir.
- Yakıldıkları zaman dioksinler gibi zehirli kimyasallar salan atıklar kanser, solunum sorunları ve başka hastalıklara yol açarlar.
Tıbbi atıklardan zarar görme riski en yüksek insanlar:
 |
 |
| Tıbbi atıkların döküldüğü ya da yakıldığı yerlere yakında yaşayanlar | Sağlık kuruluşlarından çöpü alanlar, depolama alanlarındaki çöpü toplayan, ayıran ya da satanlar |
 |
| Sağlık kuruluşlarında çalışanlar ve hastalar |
Sangu’nun hikayesi
Sangu, Hindistan’ın küçük bir köyünde doğdu. Yıllar süren kuraklık ve kıtlıktan sonra annesi ve henüz bebek olan erkek kardeşiyle birlikte daha iyi bir hayat ümidiyle şehre göç ettiler. Annesinin ailesiyle birlikte atık alanına yakın bir yerde yaşamaya başladılar. Diğer çocuklar Sangu’ya atık alanından bir şeyler toplayıp satmayı öğrettiler. Her sabah okula gitmeden önce teneke kutular, cam şişeler, plastik torbalar ve başka atıkları topluyordu. Kazandığı parayla okulda yediği öğle yemeğinin ve içtiği sıcak çayın parasını veriyordu.
Şehirde hayat zordu. Sangu’nun annesi tüm gün evden uzak bir yerde çalışmaya başladı. Sangu henüz bebek olan erkek kardeşine bakmak zorunda kaldığı için okula gidemez oldu. Artık her gün sırtına kardeşini alıyor ve saatlerini çöp ayıklamakla geçiriyordu.
Bazen Sangu çöpün içinde kanlı sargılar, iğneler ve başka hastane atıkları buluyordu. Sangu’nun ince terlikleri onu çöpün içindeki sivri ve kesici şeylerden korumuyordu. Kırık cam ve paslı metaller bazen ayaklarını ve ayak bileklerini kesiyordu. Bir gün, bir şırınga iğnesi terliğini delerek ayağına battı. Bir zaman sonra, Sangu’da ateş, yorgunluk ve boğazda şişme gibi hastalık belirtileri başladı.
Haftalar sonra Sangu kendini iyi hissetmeye başladı ama çok geçmeden tekrar hastalandı. Her zaman yorgun oluyordu, ateşi yükseliyor, iştahı kapanıyor ve ağzında yaralar çıkıyordu. İyice zayıflamıştı. Annesi onun durumundan endişe ediyor ama onu doktora götürecek parayı bir türlü denkleştiremiyordu. Sonunda kuzeninden borç alarak Sangu’yu sağlık merkezine götürdü. Doktor, Sangu’nun hikayesini dinledi, muayenesini yaptı ve kan tetkikleri istedi.
Ertesi gün, kliniğe geldiklerinde doktor Sangu’ya HİV bulaştığını bildirdi. Tedaviye ihtiyacı vardı ancak annesinin onu hastaneye götürecek parası yoktu. Büyük bir üzüntüyle annesi onu eve getirdi. Sangu yatakta dinleniyordu ama herkes onun iyileşmeyeceğini biliyordu. Birkaç ay sonra, Sangu öldü.
Sangu neden öldü?
Sangu mikroplu şırınga iğnesine bastıktan sonra bulaşan HIV/AIDS’ten öldü.
Hastalığı ve ölümü çevresel bir soruna: tıbbi atıkların kötü yönetimine ve sosyal bir soruna: yoksulluğa bağlıydı.
Sangu’nun ölümü nasıl önlenebilirdi?
 |
Çok sayıda farklı sosyal sorunlar yoksulluğa katkıda bulunur, bu nedenle yoksulluğun çözülmesi zor olabilir. Aşağıdaki sorunların bazılarını ortaya koyuyor:
- Sangu neden okulda değildi?
- Sangu para kazanmak için neden atık toplamak zorundaydı?
- Sangu’nın ayağını koruyacak ayakkabısı neden yoktu?
- Sangu neden hastanede tedavi olamadı?
İnce ayakkabılar, tıbbi bakıma ulaşmak için para olmaması, para kazanmak için umutsuz bir çabalama, kötü beslenme ve yoksulluğun parçası olan başka sorunların bu sorulara verilebilecek cevapların bazıları. Bunun gibi sosyal sorunlara çözüm bulmak uzun zaman alabilir.
 |
Tıbbi atıklar, sağlık kuruluşlarına gidemeyecek kadar yoksul olanlar da dahil, çok sayıda insanı etkiler. |
Çevresel sorunları kısa zaman içinde çözmek daha kolay olabilir. Şu soruları sormakla işe başlayabiliriz:
- Dönüştürülebilecek ya da yeniden kullanılabilecek çöpler neden tıbbi atıklarla karıştırılmış?
- Bu kadar zararlı atık neden güvenli biçimde imha edilmemiş de açıkta depolanmış?
Tıbbi atıkların iyi bir biçimde yönetilmesi herkesin, özellikle de yoksulluğun pençesinde olanların hayat şartlarını iyileştirir.